تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل
در ميان اوراق مرحوم علامه محقق طباطبايی مصاحبه ای كوتاه اما خواندنی بدست آمد شامل چند سؤال كه جوابها را ايشان بخط مبارك خود نوشته اند، در ميان آن سؤالاتی چند بدون پاسخ مانده بود، اين مصاحبه در ايام آخر عمر مبارك ايشان نوشته شده است.
انگيزه روی آوردن حضرت تعالی به فهرستنگاری چه بود؟
من از كودكی به فهرست نگاری علاقه داشتم. مدرسه مرحوم جد ما (مدرسه سيد)، در نجف كتابخانه ای داشت كه كتابهای آن در كمدهای دردار چيده شده بود. من هنوز هشت نه ساله بودم، دفتر كوچك بغلی تهيه كرده و آن را دو ستونه خط كشی كرده بودم و در كتابخانه نام كتابها را از پشت شيشه می خواندم و در آن دفتر زير يكديگر می نوشتم. هنوز هم شايد آن دفتر در اوراق من در قم يا نجف باشد. بعدها كه به حد بلوغ رسيدم در توسعه كتابخانه مدرسه سيد و تهيه كتاب برای آن كوشش می كردم، و در نظر داشتم آنجا را كتابخانه عمومی و آبرومندی در نجف بسازم.
در آن سالها در تابستان از نجف به همدان رفته بودم. مقداری كتاب خطی از يكی از دهات همدان برای مرحوم آقای آخوند ملا علی آورده بودند و ايشان آنها را در مدرسه در حجره ای كه روبروی در مدرسه بود قرار داده بود، و در نظر گرفته بود كتابخانه ای برای مدرسه تهيه كند، و همان كتابها مايه كتابخانه غرب فعلی شد. مرحوم آقای آخوند آن اتاق را در اختيار بنده قرار داد كه در ضمن به آن كتابها هم رسيدگی كرده و ناشناخته ها مشخص شود.
تا اينكه مرحوم علامه امينی در فكر تاسيس كتابخانه عمومی بزرگی به نام كتابخانه اميرالمؤمنين افتادند، من كتابخانه مدرسه را رها كرده، و به كمك ايشان شتافتم، و درصدد تهيه كتابهای چاپی، خطی و عكسی برای آنجا شدم، به هر جا سفر كردم در فكر تهيه كتاب و توسعه آن كتابخانه بودم، و از خطی های نفيس هر جائی در حد توانم ميكروفيلم تهيه می كردم و برای كتابخانه می بردم.
پس از پايان يافتن ساختمان كتابخانه، و انتقال كتابهای خطی از منزل مرحوم علامه امينی به كتابخانه كه آن هم به امر ايشان به دست خودم انجام شد، كتابخانه در عيد غدير سال 1379 افتتاح شد. پس از افتتاح و چيده شدن كتابهای خطی در قفسه ها و شماره خوردن آنها لازم بود كتابهای خطی فهرست شود. می گفتم شايد كسی را برای اين كار در نظر داشته باشند، يا كسی از خودشان متصدی اين كار شود. مدتی صبر كرده ديدم كسی اقدامی نمی كند، خودم به فهرست كردن خطی های آنجا پرداختم.
همچنين از آغاز زندگی كه صاحب ذريعه را شناختم به خدمتش شتافتم.
چند نسخه مهم احيا نشده را كه لازم است تصحيح شود نام ببريد.
زبدة التفاسير: تفسير عربی ملا فتح الله مفسر كاشانی، دانشمند معروف كه متخصص در علم تفسير قرآن بوده، و سه دوره تفسير نوشته: دو دوره تفسير فارسی به نامهای (منهج الصادقين) و (خلاصة المنهج) كه چاپ شده اند، و اين تفسير عربی را پس از ايندو تفسير نوشته، و در سال ۹۷۷ تأليف اين دوره تفسير عربی تمام شده كه تاكنون چاپ نشده. اميد است با همت مردمان خير چاپ شود و حدوداً در ده جلد در خواهد آمد.
شرح الحماسة راوندی.
نور حدقه البديع و نور حديقه الربيع: تأليف كفعمی در علم بديع، نسخه منحصر بفرد آن در كتابخانه طوپقاپو سرای استانبول است به شماره ۱۷۰۱. A .
ضياء الشهاب
ضوء الشهاب
اعلام الطرائق في الحدود و الحقائق
غرر الامثال
معارج السؤال ومدارج المأمول: در تفسير آيات الاحكام از كمال الدين حسن بن محمد بن به حسن استرآبادی نجفی از دانشمندان سده نهم، در سال ۸۹۱ تاليف شده.
نسخه ها:
آستان قدس ۱۴۱۷ مورخ ۹۸۸ در ۵۰۳ برگ.
۱۳۷۸۷ مورخ ۱۰۳۰.
۱۵۵۳ و ۱۰۱۱۳ . همه اين چهار نسخه در آستان قدس است.
مجلس: ۳۸۶۸ مورخ ۹۷۷ با حاشيه های منقول از خط مؤلف و تملك شاه صفی صفوی و سيد احمد بن زين العابدين علوی، ۴۲۸ برگ، مذكور در جلد دهم فهرست صفحه ۱۹۰۰.
ديوان هند، ش ۱۸۱۰، مورخ سنه ۹۸۴.
انگيزه روی آوردن حضرت تعالی به فهرستنگاری چه بود؟
من از كودكی به فهرست نگاری علاقه داشتم. مدرسه مرحوم جد ما (مدرسه سيد)، در نجف كتابخانه ای داشت كه كتابهای آن در كمدهای دردار چيده شده بود. من هنوز هشت نه ساله بودم، دفتر كوچك بغلی تهيه كرده و آن را دو ستونه خط كشی كرده بودم و در كتابخانه نام كتابها را از پشت شيشه می خواندم و در آن دفتر زير يكديگر می نوشتم. هنوز هم شايد آن دفتر در اوراق من در قم يا نجف باشد. بعدها كه به حد بلوغ رسيدم در توسعه كتابخانه مدرسه سيد و تهيه كتاب برای آن كوشش می كردم، و در نظر داشتم آنجا را كتابخانه عمومی و آبرومندی در نجف بسازم.
در آن سالها در تابستان از نجف به همدان رفته بودم. مقداری كتاب خطی از يكی از دهات همدان برای مرحوم آقای آخوند ملا علی آورده بودند و ايشان آنها را در مدرسه در حجره ای كه روبروی در مدرسه بود قرار داده بود، و در نظر گرفته بود كتابخانه ای برای مدرسه تهيه كند، و همان كتابها مايه كتابخانه غرب فعلی شد. مرحوم آقای آخوند آن اتاق را در اختيار بنده قرار داد كه در ضمن به آن كتابها هم رسيدگی كرده و ناشناخته ها مشخص شود.
تا اينكه مرحوم علامه امينی در فكر تاسيس كتابخانه عمومی بزرگی به نام كتابخانه اميرالمؤمنين افتادند، من كتابخانه مدرسه را رها كرده، و به كمك ايشان شتافتم، و درصدد تهيه كتابهای چاپی، خطی و عكسی برای آنجا شدم، به هر جا سفر كردم در فكر تهيه كتاب و توسعه آن كتابخانه بودم، و از خطی های نفيس هر جائی در حد توانم ميكروفيلم تهيه می كردم و برای كتابخانه می بردم.
پس از پايان يافتن ساختمان كتابخانه، و انتقال كتابهای خطی از منزل مرحوم علامه امينی به كتابخانه كه آن هم به امر ايشان به دست خودم انجام شد، كتابخانه در عيد غدير سال 1379 افتتاح شد. پس از افتتاح و چيده شدن كتابهای خطی در قفسه ها و شماره خوردن آنها لازم بود كتابهای خطی فهرست شود. می گفتم شايد كسی را برای اين كار در نظر داشته باشند، يا كسی از خودشان متصدی اين كار شود. مدتی صبر كرده ديدم كسی اقدامی نمی كند، خودم به فهرست كردن خطی های آنجا پرداختم.
همچنين از آغاز زندگی كه صاحب ذريعه را شناختم به خدمتش شتافتم.
چند نسخه مهم احيا نشده را كه لازم است تصحيح شود نام ببريد.
زبدة التفاسير: تفسير عربی ملا فتح الله مفسر كاشانی، دانشمند معروف كه متخصص در علم تفسير قرآن بوده، و سه دوره تفسير نوشته: دو دوره تفسير فارسی به نامهای (منهج الصادقين) و (خلاصة المنهج) كه چاپ شده اند، و اين تفسير عربی را پس از ايندو تفسير نوشته، و در سال ۹۷۷ تأليف اين دوره تفسير عربی تمام شده كه تاكنون چاپ نشده. اميد است با همت مردمان خير چاپ شود و حدوداً در ده جلد در خواهد آمد.
شرح الحماسة راوندی.
نور حدقه البديع و نور حديقه الربيع: تأليف كفعمی در علم بديع، نسخه منحصر بفرد آن در كتابخانه طوپقاپو سرای استانبول است به شماره ۱۷۰۱. A .
ضياء الشهاب
ضوء الشهاب
اعلام الطرائق في الحدود و الحقائق
غرر الامثال
معارج السؤال ومدارج المأمول: در تفسير آيات الاحكام از كمال الدين حسن بن محمد بن به حسن استرآبادی نجفی از دانشمندان سده نهم، در سال ۸۹۱ تاليف شده.
نسخه ها:
آستان قدس ۱۴۱۷ مورخ ۹۸۸ در ۵۰۳ برگ.
۱۳۷۸۷ مورخ ۱۰۳۰.
۱۵۵۳ و ۱۰۱۱۳ . همه اين چهار نسخه در آستان قدس است.
مجلس: ۳۸۶۸ مورخ ۹۷۷ با حاشيه های منقول از خط مؤلف و تملك شاه صفی صفوی و سيد احمد بن زين العابدين علوی، ۴۲۸ برگ، مذكور در جلد دهم فهرست صفحه ۱۹۰۰.
ديوان هند، ش ۱۸۱۰، مورخ سنه ۹۸۴.