فهرست نسخ خطی مزار عبدالقادر گیلانی در بغداد
۱. الاتقان في علوم القرآن: جلال الدين عبد الرحمان بن أبي بكر سيوطى درگذشته ۹۱۱.
نسخه در زمان مؤلف نوشته شده مورخ ۹۰۹، ش: ۵.
۲. اثبات شنيدن مردگان: شيخ سعيد نقش بندى، نسخه اصل به خط نگارنده، ش: ۴۰۲.
۳. احكام الوقوف: خصاف احمد بن عمرو حنفي درگذشته ۲۶۱، تاريخ نسخه: ۸۶۸، ش: ۲۱۷.
۴. اختلاف أهل الكوفة وأهل المدينة في الصلوات والمواقيت؛ ش: ۱۳۱۲.
۵. الاختيار لتعليل المختار؛ در فقه حنفى، شرح و متن است هر دو از ابوالفضل مجد الدين عبداللَّه پسر محمود موصلى درگذشته ۶۸۳،
آغاز: الحمدللَّه الذي شرع لنا ديناً قويماً.
تاريخ نسخه: ۸۵۱، ش: ۲۱۹.
۶. أسماء خيل العرب وأنسابها: إبن الاعرابي ابو عبداللَّه محمد بن زياد كوفي، ش: ۱۲۳۶. نسخه ديگرى هم در قاهره هست.
۷. الإنابة: أبو جعفر أحمد بن عبد اللَّه سرماري بخارايي بلخي حنفي.
در اين كتاب در برابر حملات تند و اشكالات زياد دانشمندان برابر ابوحنيفه در مقام دفاع برآمده و كوشش كرده توجيه كند و جواب بگويد؛ مرتب بر شش باب، ش: ۲۱۶.
نسخه ديگر از اين كتاب در كتابخانه آستان قدس در مشهد به شماره ۲۶ أخبار نيز هست.
۸. الباز الاشهب المنقض علي مخالفي المذهب: ابو الفرج عبد الرحمان بن علي بن محمد بن علي ابن الجوزي درگذشته ۵۹۷، ش: ۵۹.
۹. بيان الأنساب: سيد جعفر موسوى، شايد همانست كه در ذريعه (۲: ۲۷۷) آمده است.
ش: ۱۳۶۲.
۱۰. تاريخ الإسلام: ذهبي أبو عبد اللَّه محمد بن أحمد بن عثمان بن قايماز تركماني درگذشته به سال ۷۴۸، تاريخ نسخه: ۱۳۰۰، ش: ۶۵۴.
۱۱. تبليغ البشرى باحاديث داريا: ابن طولون، ش: ۱۱۱۲.
۱۲. التبيين في شرح المنتخب: قوام الدين أمير كاتب بن امير عمر بن محمد اتفاني حنفي درگذشته ۷۵۸ كه در سال ۷۱۶ در شهر شوشتر آن را به پايان رسانده.
آغاز: الحمدللَّه الحيّ القيّوم الذي لاتأخذه سنة ولانوم...
متن اين كتاب از محمد بن عمر اخسيكتى حنفى درگذشته ۶۴۴ است. نسخه مورخ: ۷۸۷، ش: ۲۰۰.
۱۳. تحفة الأزهار وزلال الأنهار في نسب أبناء الأئمة الاطهار: ضامن بن شدقم حسيني شدقمي خمري مدني از دانشمندان سده ۱۱.
تاريخ نسخه: ۱۰۷۴، ش: ۶۵۷، نسخه ديگر در كتابخانه كاشف الغطاء نيز هست.
۱۴. تحقيق حقيقت و مجاز: عصام الدين ابراهيم اسفراينى.
آغاز: حمد بى حد او را رسد كه حقيقت مالكيت و ملكيت را مدار است و اين دو معنى غير او را به علاقه عبوديت مستعار استعاره عارى از تشبيه مصرحه دور از كنايه و تمويه...
اما بعد؛ اين رساله ايست در تحقيق حقيقت و مجاز برى از املال اطناب و اخلال ايجاز، به تفصيل اقسام استعاره وافى و در تكميل ابداع اسئله و اختراع اجوبه كافى، مشتمل بر حل مشكلات از شوب تكلف صافى... مشتمل بر مقدمه و جندى و ساقه... مقدمه مشتمل بر سه طائفه، جند مشتمل بر ميمنه و قلب و ميسره...
نسخه به خط على بن حاجى ربيع معمار براى داور وفادار حسين افندى پسر على آغا سلوم چلبى زاده، تاريخ نسخه: ۱۲۴۲، داراى حاشيه هاى «فتح اللَّه رحمة اللَّه» در مجموعه ش: ۷۰.
۱۵. تراجم الأئمة الاثنى عشر شايد از شمس الدين ابن طولون باشد كه با تحقيق دكتر صلاح الدين منجد در بيروت چاپ شده است؛ ش: ۱۱۶.
۱۶. التفسير: أبو الليث سمرقندى نصر بن محمد فقيه حنفي درگذشته ۳۷۰.
نسخه مورخ: ۷۰۷، شماره: ۱۱.
سه مجلد كهن از اين كتاب در كتابخانه آية اللَّه مرعشى نيز هست و كتابخانه أميرالمؤمنين در نجف اشرف از هر سه جلد عكس بردارى كرده است.
۱۷. التفسير: راغب اصفهاني أبو القاسم حسين بن محمد بن مفضل.
آغاز: الحمد للَّه على آلائه...
بخشى از آنست؛ نسخه مورخ: ۷۰۷، ش: ۱۳.
بخش هايى از اين تفسير را در كتابخانه هاى تركيه مانند كتابخانه راغب پاشا و كتابخانه هاى ديگر آن كشور نيز ديده ام.
۱۸. التمهيد: ابن عبد البر أبو عمر يوسف بن عبد اللَّه نميري قرطبي درگذشته ۴۶۳.
نسخه مورخ: ۷۳۹، ش: ۵۲.
۱۹. الجامع الضعير: شيبانى محمد بن حسن، شاگرد أبو حنيفه و درگذشته به سال ۶۷۸، داراى ۵۳۲ مسأله، تاريخ نسخه: ۶۰۷، ش: ۵۷.
۲۰. جامع التحصيل في أحكام المراسل: حافظ صلاح الدين ابو سعيد خليل بن كيكلدي علائي درگذشته به سال ۷۶۱، تاريخ تأليف آن ۷۴۶ است، نسخه سده ۹، ش: ۵۳، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۲۱. جلاء الإفهام في فضل الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام: ابن القيّم الجوزية محمد بن أبي بكر حنبلي درگذشته ۷۵۱، در ضمن مجموعه ش: ۷۲۳.
۲۲. الجمع بين رجال الصحيحين: ابو نصر مقدسى، اين كتاب در حيدر آباد هند در دو جلد چاپ شده.
نسخه مورخ: ۸۹۸، ش: ۶۸۲.
جواز خواندن نماز ظهر بجاى نماز جمعه در مذهب شافعى: ملا محمد پسر سيد حسين، ش: ۲۵۹.
۲۳. جواز السجدة على التربة: محقق كركى علي بن عبد العالي عاملي درگذشته ۹۴۰، ش: ۲۵۸.
۲۴. حاشية شرح التجريد للاصفهانى: مير سيد شريف گرگانى علي بن محمد حسيني درگذشته ۸۱۶.
نسخه مورخ: ۸۷۷، ش: ۱۳۰.
۲۵. حاشية الكشاف: سعد الدين مسعود بن عمر تفتازاني، نسخه مورخ: ۷۹۱، ش: ۲۳.
۲۶. الحكم العطائية: ابن عطاء اللَّه اسكندراني شاذلي مالكي احمد بن محمد بن عبد الكريم درگذشته به سال ۷۰۹.
آغاز: من علامة الاعتماد على العمل نقصان الرجاء عند وجود الزلل...
تاريخ نسخه: ۷۰۹، ش: ۱۲۵۵.
۲۷. حلية الأولياء: أبو نعيم اصفهانى، تاريخ نسخه: ۶۲۱، ش: ۶۷۹.
۲۸. الخصائص: ابن جني أبو الفتح عثمان بن جنّى درگذشته ۳۹۲، نسخه بسيار كهن، ش: ۴۸۱.
۲۹. خلاصةالفتاوى: طاهر بن احمد بخارايي درگذشته ۵۴۲، تاريخ نسخه: ۸۹۳، ش: ۲۴۶.
۳۰. الخيل: عبد الملك بن قريب أصعمى.
۳۱. الدر الثمين في مدائح الهاشميين: شيخ عباس زيورى، ش: ۶۴۲.
۳۲. درر الدقائق ودرر الحقائق: ابن المجد الخاصي.
تاريخ نسخه: ۶۸۴، ش: ۶۰۳.
۳۳. الدرر الكامنة: ابن حجر عسقلاني احمد بن علي، درگذشته ۸۵۲، تاريخ تأليف: ۸۳۰.
تاريخ نسخه: ۹۷۷، ش: ۶۸۱.
۳۴. ديوان ابن المغرب امير جمال الدين ابو عبد اللَّه محمد بن علي بن مقرب بن منصور عيوني إحسائي از شعراى سده هفتم هجرى، ش: ۶۴۱.
۳۵. ديوان ابى فراس حمدانى حارث بن سعيد درگذشته ۳۵۷ اميرالشعراء، عمو زاده سيف الدولة پادشاه حمدانى حلب، ش: ۶۴۴.
۳۶. ديوان: ازري، ش: ۶۴۳.
۳۷. ديوان: حافظ شيرازى، نسخه سده ۱۰، ش: ۱۰۸۷.
۳۸. ديوان: سيد حيدر حلى، قصايد اوست، ش: ۶۴۰.
۳۹. ديوان: صائب، ش: ۱۲۶۷.
۴۰. رحلة محمد معصوم؛ نسخه مورخ: ۱۰۹۸، ش: ۱۱۵۹.
۴۱. الروض الرائض؛ در اين كه جائز نيست سنى ها به شيعه ها دختر بدهند و ازدواج كنند، از سيد على مرادى مفتى شام، ش ۳۲۶.
۴۲. الرياض النضرة: محب الدين طبرى ابو جعفر احمد بن محمد مكي شافعي درگذشته ۶۹۴.
آغاز: الحمداللَّه الذي يختصّ برحمته من يشاء...
تاريخ نسخه: ۸۴۰، ش: ۶۸۳.
۴۳. سلك الجواهر: عبد الحميد بن عبد الرحمان انگورى
آغاز: الحمدللَّه الذي زين الانسان بالرأس والرأس بالانسان... چنين گويد ناظم اين جواهر ظاهره و قايل اين ابيات طاهره... عبد الحميد بن عبد الرحمان انگورى... كه اقتداء به شاعرين عالمين شمسين منيرين... مولانا بدر الدين ابو نصر فراهى و مولانا حسام الدين خويى صاحب الفتيان كرده درر اصداف فكر را صرف تا به مقدار سى و پنج قطعه در بعضى بحور حاصل شد و در آخر هر قطعه يك بيت فارسى زياده از ابيات معدوده درج كردم در سال ۷۵۷ بود كه سلخ جمادى الاخر اين كتاب به اتمام رسيد و او را سلك الجواهر نام نهادم. حميد اين را به سال هفتصد و پنجاه هفت اندر به اتمامش رسانيدى به عون خالق يكتا
القطعة الاولى:
اللَّه و خدا احد يكى دان
حىْ زنده، رقيبْ چون نگهبان ترجمه به تركى زير سطرها دارد. تاريخ اوائل جمادى يكم سال ۹۲۹، ش: ۱۱۸۰.
۴۴. سلم السماء: غياث الدين جمشيد بن مسعود كاشانى درگذشته ۸۳۲، به عربى است در رياضى و حل اشكالاتى كه از قديم در ابعاد و اجرام بوده است.
آغاز: الحمدللَّه الذي رفع السماء بغير عمد...
مرتب به هفت مقاله و خاتمه، ش: ۱۱۲۸.
۴۵. السيف المسنون اللماع على المفتي المفتون بالابتداع: برهان الدين ابراهيم بن عمر بقاعي درگذشته ۸۸۵.
آغاز: الحمدللَّه الذي لأحد لعظيم عظمته...
رد است بر سيوطى كه فتوا داده است به اين كه خواندن سوره حمد بعد از هر نماز واجب است.
نسخه در زمان مؤلف در ۸۸۲ نوشته شده، ش: ۱۲۱.
۴۶. الشجرة الحيدرية الصفوية، ش: ۱۳۱۹.
۴۷. شرح الجامع الصغير: حسام الدين عمر بن عبد العزيز بخارايي، متن از سيوطى است، تاريخ نسخه: ۷۴۹، ش: ۷۷.
۴۸. شرح جواهر الحديث: ابو سعد مطهر بن الحسين ابن بندار، تاريخ نسخه: ۷۴۳، ش: ۷۸.
۴۹. شرح طوالع الانوار: مير سيد شريف گرگانى درگذشته ۸۱۶، نسخه مورخ: ۸۸۴، ش: ۱۵۲.
۵۰. شرح قصيده برده: سيد علي بن شهاب همداني، به فارسى.
آغاز: الحمدللَّه الناصر بقدرته وجلاله القادر المحمود في كل فعاله... و بعد فقال سلطان الأوليا... سيد على همدانى... بدان نصر[ك ] اللَّه تعالى كه قصيده برده مشتمل است بر صد و شصت بيت...
نسخه سده ۹ و ش: ۱۳۰۸.
۵۱. شرح مشكلات موطأمالك: ملا على قارى.
نسخه اصل به خط مؤلف كه در سال ۱۰۱۲ آن را به پايان رسانده است، ش: ۸۲.
۵۲. شرح المصابيح: زين العرب علي بن عبد اللَّه بن احمد نخجواني مصري از دانشمندان سده هفتم هجرى، متن از بغوى است، ش: ۸۳
عكسى از اين كتاب در كتابخانه أميرالمؤمنين در نجف از نسخه كهنه اى از كتابخانه هاى سوريه هست.
۵۳. الصارم الحديد في عنق صاحب سلاسل الحديد في تقييد ابن ابى الحديد: محمد اميد سويدي، ش: ۱۶۵.
۵۴. الصواعق المحرقة احمد ابن حجر مكي هيثمي درگذشته ۹۷۳، تاريخ نسخه: ۹۸۴، ش: ۱۲۰۴.
۵۵. طريقه مشايخ، ش: ۱۳۴۳.
۵۶. العقد الطهماسبى: شيخ حسين بن عبد الصمد جبل عاملى پيرامون مبارزه با وسواس در طهارت دينى است به نام شاه تهماسب صفوى.
نسخه اصل به خط مؤلف كه در ذى الحجة سال ۹۶۸ تأليف آن را به پايان رسانده، ش: ۲۹۲.
۵۷. العقد الفريد: ابن عبد ربّه اندلسى. تاريخ نسخه: ۷۶۶، ش: ۶۲۹.
۵۸. عقيدة اهل السنة: ابو جعفر طحاوي احمد بن محمد درگذشته ۳۲۱،
تاريخ نسخه: ۷۲۰، ش: ۱۱۳۱
۵۹. غاية المرام في شرايط المأموم الإمام: محمد بن احمد رملي
ش: ۲۹۵.
۶۰. الغرر والدرر: كتابى است فارسى در اخلاق در ۸۴ باب، اول در مذمت دنيا و اهل آن، باب ۸۴ در كرامت اوليا.
آغاز: الحمد للَّه القديم الفاطر العظيم القادر القوي القاهر الغني... و اين كتابى است مشتمل بر سخن رسول صلّى اللَّه عليه وسلم و بزرگان دين و خداوندان معرفت و يقين... و اين كتاب را غرر و درر نام نهاديم...
نسخه سده ۱۰، ش: ۱۲۵۶.
نسخه ديگر از اين كتاب در كتابخانه احمديه به شماره ۱۳۸۹ در كتابخانه اوقاف حلب هست، نسخه كامل خوش خط به خط بابا شاه بن شهاب جلال الدين عطار همدانى كه در اوائل ماه رمضان سال ۸۸۴ آن را به پايان رسانده است.
۶۱. الفوائد السنية في العقايد السنية: احمد بن محمد صفوي.
نسخه مورخ: ۸۹۲، ش: ۱۷۵.
۶۲. القول المختصر في علامات المهدي المنتظر: ابن حجر مكي.
مؤلف در اين كتاب رواياتى را كه درباره حضرت حجت (س) و نشانه هاى آشكار شدن او و آنچه پيش از آن رخ مى دهد گردآورى كرده است، ش: ۱۱۳۷.
در كتابخانه اوقاف شهر حلب نسخه اى از اين كتاب هست كه بر مؤلف خوانده شد و مؤلف به خط خود در آخر نسخه، براى شاگردش كه اين كتاب را نزد او خوانده است اجازه نوشته است. از اين نسخه حلب براى كتابخانه أميرالمؤمنين در نجف عكس بردارى شده است.
۶۳. كاشف الخاصة عن الفاظ الخلاصة: تقي الدين خطيب، شرح است بر الفية ابن مالك در نحو.
نسخه قرن ۷، ش: ۵۵۱.
۶۴. كتابى در فقه و نحو و لغت، نسخه مورخ: ۸۰۶، ش: ۵۷۶.
۶۵. كتاب در ذم دنيا: فخر رازى، ش: ۴۵۸.
۶۶. الكشف والبيان في تفسير القرآن: أبو اسحاق احمد بن ابراهيم ثعلبي نيشابوري درگذشته ۴۲۷.
بخشى از آن است، نسخه كهن، ش: ۱۲.
۶۷. كشف اللغات والاصطلاحات: عبد الرحيم پسر احمد سوربهارى كه در حدود سال ۱۰۶۰ كه پسرش شيخ شهاب ديوان قاسم انوار را نزدش مى خوانده اين كتاب را براى پسرش تأليف كرده است.
نسخه سده ۱۰، ش: ۱۳۷۶، برگهاى نسخه پس و پيش شده.
۶۸. الكواكب النيرات في معرفة من اختلط من الرواة الثقات: ابن الكيال دمشقي.
نسخه به خط مؤلف كه در تاريخ ۸۸۹ از تأليف آن فارغ شده، ش: ۶۹۸.
۶۹. المبهمات: رافعي
تاريخ نسخه: ۷۸۵، ش: ۱۰۴۰.
۷۰. مجمل اللغة: ابن فارس أبو الحسين احمد بن فارس قزوينى درگذشته ۳۹۵.
نسخه سده ۶، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۷۱. مجلد ديگر از حرف «ص» تا پايان كتاب، از سده ۷، ش: ۴۹۰.
۷۲. مجموعه اجازات: عيسى صفاء الدين بندينجي. ش: ۱۰۲۳.
۷۳. مجموعه رساله هاى ملا على قارى و همه به خط او و از آنها است المشرب الوردي في أخبار المهدي، رواياتى را كه از طرق عامه از پيغمبر درباره مهدى (س) روايت شده در اين كتاب گرد آمده است، شماره اين مجموعه ۷۲۴ است، نسخه ديگر از اين كتاب در كتابخانه رامپور موجود است و اين كتاب در اسلامبول به چاپ سنگى چاپ شده است.
۷۴. مجموعه رساله هاى صدر الدين قونوى، ش: ۴۶۱.
۷۵. مجموعه رساله هاى سيوطى، ش: ۷۴۸.
۷۶. مجموعه رسائل، شماره: ۷۴۱، در اين مجموعه، پرسشهاايست فلسفى از خواجه نصير الدين طوسي با پاسخهاى آنها از صدر الدين قونوى.
۷۷. مجموعه رساله هاى ابن نجيم حنفى، ش: ۷۳۶.
۷۸. مجموعه رساله هاى ابن كمال پاشا:
۱ - رساله جبر و قدر
۲ - رساله در قائلين به حال از اصحاب ما
۳ - رساله در لفظ زنديق
۴ - رساله در برترى زبان فارسى بر ديگر زبانها
۵ - رساله در وجود
۷۹. المحيط في الفقه: علي بن أبي القاسم، نسخه مورخ: ۷۲۹، ش: ۳۲۹.
۸۰. نسخه ديگر مورخ ۷۲۳، ش: ۹۳۰.
۸۱. المذهب في قواعد المذهب: حافظ صلاح الدين علائي، تاريخ نسخه: ۷۷۱، ش: ۸۶۲.
۸۲. المستصفي در فقه شافعى: عبد اللَّه بن احمد نسفى، تاريخ نسخه: ۷۲۷، ش: ۳۳۶.
۸۳. المستهل من يتيمة الدهر: ابو محجن، تاريخ نسخه: ۴۴۴، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۸۴. مصابيح السنة: بغوي حسين بن مسعود فراء بغوي شافعي درگذشته ۵۱۶، نسخه مورخ: ۷۴۵، ش: ۱۰۱.
۸۵. المطالع: حسين حسينى، به فارسى است به خط مؤلف در سال ۱۲۰۰، ش: ۱۲۹۲.
۸۶. مغاني المقامات في معاني المقامات يا شرح مقامات حريرى: مسعود بن محمد بن عبد الرحمان بن محمد بن مسعود فنجديهى درگذشته ۸۵۴.
آغاز: الحمدللَّه الذي خمر اساجيع الكلم في ضمائر الفصحاء... وسمّيته بمغاني المقامات في معاني المقامات...
تاريخ نسخه: ۶۰۲، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۸۷. المغرب: مطرزي ابو الفتح ناصر بن عبد السيد مطرزي، درگذشته سال ۶۱۰.
آغاز: أحمده على أن خول جزيل الطول.
نسخه قرن ۶، ش: ۴۹۱.
۸۸. مفردات الفاظ القران: راغب اصفهاني ابوالقاسم حسين بن محمد بن المفضل.
آغاز: الحمد للَّه ربّ العالمين وصلواته على نبيّه محمّد وآله أجمعين قال الشيخ...
نسخه قرن ۶، مى گويند به خط مؤلف است، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده، كسى به خط ريز بر جلد اين كتاب از داخل نوشته است كه «كتاب را مغول ها در هنگام فتح بغداد در دجله افكنده بودند و من آن را از آب بيرون آورده و نجات دادم» ولى هيچ گونه آثار رطوبت در اين كتاب وجود ندارد.
۸۹. منهج العمال: متقي هندي نور الدين علي بن حسام الدين مكي حنفي، درگذشته ۹۷۳، ش: ۷۷۱.
۹۰. نامه محيى الدين ابن عربى به فخر رازى، ش: ۴۶۲.
۹۱. نزهة القلوب في غريب القرآن: محمد بن عزيز سجستاني، درگذشته ۳۳۰، نسخه مورخ: ۳ محرم ۵۴۴، ش: ۳۲.
۹۲. النكت الحسان في شرح غاية الإحسان: هر دو از أبو حيان اندلسي اثير الدين محمد بن يوسف اندلسي، درگذشته ۷۴۵، در زمان مؤلف نوشته شده، نسخه مورخ: ۷۲۲، ش: ۵۷۰.
۹۳. نواقص الروافض: ميرزا مخدوم حسينى، ش: ۱۹۱.
نسخه در زمان مؤلف نوشته شده مورخ ۹۰۹، ش: ۵.
۲. اثبات شنيدن مردگان: شيخ سعيد نقش بندى، نسخه اصل به خط نگارنده، ش: ۴۰۲.
۳. احكام الوقوف: خصاف احمد بن عمرو حنفي درگذشته ۲۶۱، تاريخ نسخه: ۸۶۸، ش: ۲۱۷.
۴. اختلاف أهل الكوفة وأهل المدينة في الصلوات والمواقيت؛ ش: ۱۳۱۲.
۵. الاختيار لتعليل المختار؛ در فقه حنفى، شرح و متن است هر دو از ابوالفضل مجد الدين عبداللَّه پسر محمود موصلى درگذشته ۶۸۳،
آغاز: الحمدللَّه الذي شرع لنا ديناً قويماً.
تاريخ نسخه: ۸۵۱، ش: ۲۱۹.
۶. أسماء خيل العرب وأنسابها: إبن الاعرابي ابو عبداللَّه محمد بن زياد كوفي، ش: ۱۲۳۶. نسخه ديگرى هم در قاهره هست.
۷. الإنابة: أبو جعفر أحمد بن عبد اللَّه سرماري بخارايي بلخي حنفي.
در اين كتاب در برابر حملات تند و اشكالات زياد دانشمندان برابر ابوحنيفه در مقام دفاع برآمده و كوشش كرده توجيه كند و جواب بگويد؛ مرتب بر شش باب، ش: ۲۱۶.
نسخه ديگر از اين كتاب در كتابخانه آستان قدس در مشهد به شماره ۲۶ أخبار نيز هست.
۸. الباز الاشهب المنقض علي مخالفي المذهب: ابو الفرج عبد الرحمان بن علي بن محمد بن علي ابن الجوزي درگذشته ۵۹۷، ش: ۵۹.
۹. بيان الأنساب: سيد جعفر موسوى، شايد همانست كه در ذريعه (۲: ۲۷۷) آمده است.
ش: ۱۳۶۲.
۱۰. تاريخ الإسلام: ذهبي أبو عبد اللَّه محمد بن أحمد بن عثمان بن قايماز تركماني درگذشته به سال ۷۴۸، تاريخ نسخه: ۱۳۰۰، ش: ۶۵۴.
۱۱. تبليغ البشرى باحاديث داريا: ابن طولون، ش: ۱۱۱۲.
۱۲. التبيين في شرح المنتخب: قوام الدين أمير كاتب بن امير عمر بن محمد اتفاني حنفي درگذشته ۷۵۸ كه در سال ۷۱۶ در شهر شوشتر آن را به پايان رسانده.
آغاز: الحمدللَّه الحيّ القيّوم الذي لاتأخذه سنة ولانوم...
متن اين كتاب از محمد بن عمر اخسيكتى حنفى درگذشته ۶۴۴ است. نسخه مورخ: ۷۸۷، ش: ۲۰۰.
۱۳. تحفة الأزهار وزلال الأنهار في نسب أبناء الأئمة الاطهار: ضامن بن شدقم حسيني شدقمي خمري مدني از دانشمندان سده ۱۱.
تاريخ نسخه: ۱۰۷۴، ش: ۶۵۷، نسخه ديگر در كتابخانه كاشف الغطاء نيز هست.
۱۴. تحقيق حقيقت و مجاز: عصام الدين ابراهيم اسفراينى.
آغاز: حمد بى حد او را رسد كه حقيقت مالكيت و ملكيت را مدار است و اين دو معنى غير او را به علاقه عبوديت مستعار استعاره عارى از تشبيه مصرحه دور از كنايه و تمويه...
اما بعد؛ اين رساله ايست در تحقيق حقيقت و مجاز برى از املال اطناب و اخلال ايجاز، به تفصيل اقسام استعاره وافى و در تكميل ابداع اسئله و اختراع اجوبه كافى، مشتمل بر حل مشكلات از شوب تكلف صافى... مشتمل بر مقدمه و جندى و ساقه... مقدمه مشتمل بر سه طائفه، جند مشتمل بر ميمنه و قلب و ميسره...
نسخه به خط على بن حاجى ربيع معمار براى داور وفادار حسين افندى پسر على آغا سلوم چلبى زاده، تاريخ نسخه: ۱۲۴۲، داراى حاشيه هاى «فتح اللَّه رحمة اللَّه» در مجموعه ش: ۷۰.
۱۵. تراجم الأئمة الاثنى عشر شايد از شمس الدين ابن طولون باشد كه با تحقيق دكتر صلاح الدين منجد در بيروت چاپ شده است؛ ش: ۱۱۶.
۱۶. التفسير: أبو الليث سمرقندى نصر بن محمد فقيه حنفي درگذشته ۳۷۰.
نسخه مورخ: ۷۰۷، شماره: ۱۱.
سه مجلد كهن از اين كتاب در كتابخانه آية اللَّه مرعشى نيز هست و كتابخانه أميرالمؤمنين در نجف اشرف از هر سه جلد عكس بردارى كرده است.
۱۷. التفسير: راغب اصفهاني أبو القاسم حسين بن محمد بن مفضل.
آغاز: الحمد للَّه على آلائه...
بخشى از آنست؛ نسخه مورخ: ۷۰۷، ش: ۱۳.
بخش هايى از اين تفسير را در كتابخانه هاى تركيه مانند كتابخانه راغب پاشا و كتابخانه هاى ديگر آن كشور نيز ديده ام.
۱۸. التمهيد: ابن عبد البر أبو عمر يوسف بن عبد اللَّه نميري قرطبي درگذشته ۴۶۳.
نسخه مورخ: ۷۳۹، ش: ۵۲.
۱۹. الجامع الضعير: شيبانى محمد بن حسن، شاگرد أبو حنيفه و درگذشته به سال ۶۷۸، داراى ۵۳۲ مسأله، تاريخ نسخه: ۶۰۷، ش: ۵۷.
۲۰. جامع التحصيل في أحكام المراسل: حافظ صلاح الدين ابو سعيد خليل بن كيكلدي علائي درگذشته به سال ۷۶۱، تاريخ تأليف آن ۷۴۶ است، نسخه سده ۹، ش: ۵۳، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۲۱. جلاء الإفهام في فضل الصلاة على النبي عليه الصلاة والسلام: ابن القيّم الجوزية محمد بن أبي بكر حنبلي درگذشته ۷۵۱، در ضمن مجموعه ش: ۷۲۳.
۲۲. الجمع بين رجال الصحيحين: ابو نصر مقدسى، اين كتاب در حيدر آباد هند در دو جلد چاپ شده.
نسخه مورخ: ۸۹۸، ش: ۶۸۲.
جواز خواندن نماز ظهر بجاى نماز جمعه در مذهب شافعى: ملا محمد پسر سيد حسين، ش: ۲۵۹.
۲۳. جواز السجدة على التربة: محقق كركى علي بن عبد العالي عاملي درگذشته ۹۴۰، ش: ۲۵۸.
۲۴. حاشية شرح التجريد للاصفهانى: مير سيد شريف گرگانى علي بن محمد حسيني درگذشته ۸۱۶.
نسخه مورخ: ۸۷۷، ش: ۱۳۰.
۲۵. حاشية الكشاف: سعد الدين مسعود بن عمر تفتازاني، نسخه مورخ: ۷۹۱، ش: ۲۳.
۲۶. الحكم العطائية: ابن عطاء اللَّه اسكندراني شاذلي مالكي احمد بن محمد بن عبد الكريم درگذشته به سال ۷۰۹.
آغاز: من علامة الاعتماد على العمل نقصان الرجاء عند وجود الزلل...
تاريخ نسخه: ۷۰۹، ش: ۱۲۵۵.
۲۷. حلية الأولياء: أبو نعيم اصفهانى، تاريخ نسخه: ۶۲۱، ش: ۶۷۹.
۲۸. الخصائص: ابن جني أبو الفتح عثمان بن جنّى درگذشته ۳۹۲، نسخه بسيار كهن، ش: ۴۸۱.
۲۹. خلاصةالفتاوى: طاهر بن احمد بخارايي درگذشته ۵۴۲، تاريخ نسخه: ۸۹۳، ش: ۲۴۶.
۳۰. الخيل: عبد الملك بن قريب أصعمى.
۳۱. الدر الثمين في مدائح الهاشميين: شيخ عباس زيورى، ش: ۶۴۲.
۳۲. درر الدقائق ودرر الحقائق: ابن المجد الخاصي.
تاريخ نسخه: ۶۸۴، ش: ۶۰۳.
۳۳. الدرر الكامنة: ابن حجر عسقلاني احمد بن علي، درگذشته ۸۵۲، تاريخ تأليف: ۸۳۰.
تاريخ نسخه: ۹۷۷، ش: ۶۸۱.
۳۴. ديوان ابن المغرب امير جمال الدين ابو عبد اللَّه محمد بن علي بن مقرب بن منصور عيوني إحسائي از شعراى سده هفتم هجرى، ش: ۶۴۱.
۳۵. ديوان ابى فراس حمدانى حارث بن سعيد درگذشته ۳۵۷ اميرالشعراء، عمو زاده سيف الدولة پادشاه حمدانى حلب، ش: ۶۴۴.
۳۶. ديوان: ازري، ش: ۶۴۳.
۳۷. ديوان: حافظ شيرازى، نسخه سده ۱۰، ش: ۱۰۸۷.
۳۸. ديوان: سيد حيدر حلى، قصايد اوست، ش: ۶۴۰.
۳۹. ديوان: صائب، ش: ۱۲۶۷.
۴۰. رحلة محمد معصوم؛ نسخه مورخ: ۱۰۹۸، ش: ۱۱۵۹.
۴۱. الروض الرائض؛ در اين كه جائز نيست سنى ها به شيعه ها دختر بدهند و ازدواج كنند، از سيد على مرادى مفتى شام، ش ۳۲۶.
۴۲. الرياض النضرة: محب الدين طبرى ابو جعفر احمد بن محمد مكي شافعي درگذشته ۶۹۴.
آغاز: الحمداللَّه الذي يختصّ برحمته من يشاء...
تاريخ نسخه: ۸۴۰، ش: ۶۸۳.
۴۳. سلك الجواهر: عبد الحميد بن عبد الرحمان انگورى
آغاز: الحمدللَّه الذي زين الانسان بالرأس والرأس بالانسان... چنين گويد ناظم اين جواهر ظاهره و قايل اين ابيات طاهره... عبد الحميد بن عبد الرحمان انگورى... كه اقتداء به شاعرين عالمين شمسين منيرين... مولانا بدر الدين ابو نصر فراهى و مولانا حسام الدين خويى صاحب الفتيان كرده درر اصداف فكر را صرف تا به مقدار سى و پنج قطعه در بعضى بحور حاصل شد و در آخر هر قطعه يك بيت فارسى زياده از ابيات معدوده درج كردم در سال ۷۵۷ بود كه سلخ جمادى الاخر اين كتاب به اتمام رسيد و او را سلك الجواهر نام نهادم. حميد اين را به سال هفتصد و پنجاه هفت اندر به اتمامش رسانيدى به عون خالق يكتا
القطعة الاولى:
اللَّه و خدا احد يكى دان
حىْ زنده، رقيبْ چون نگهبان ترجمه به تركى زير سطرها دارد. تاريخ اوائل جمادى يكم سال ۹۲۹، ش: ۱۱۸۰.
۴۴. سلم السماء: غياث الدين جمشيد بن مسعود كاشانى درگذشته ۸۳۲، به عربى است در رياضى و حل اشكالاتى كه از قديم در ابعاد و اجرام بوده است.
آغاز: الحمدللَّه الذي رفع السماء بغير عمد...
مرتب به هفت مقاله و خاتمه، ش: ۱۱۲۸.
۴۵. السيف المسنون اللماع على المفتي المفتون بالابتداع: برهان الدين ابراهيم بن عمر بقاعي درگذشته ۸۸۵.
آغاز: الحمدللَّه الذي لأحد لعظيم عظمته...
رد است بر سيوطى كه فتوا داده است به اين كه خواندن سوره حمد بعد از هر نماز واجب است.
نسخه در زمان مؤلف در ۸۸۲ نوشته شده، ش: ۱۲۱.
۴۶. الشجرة الحيدرية الصفوية، ش: ۱۳۱۹.
۴۷. شرح الجامع الصغير: حسام الدين عمر بن عبد العزيز بخارايي، متن از سيوطى است، تاريخ نسخه: ۷۴۹، ش: ۷۷.
۴۸. شرح جواهر الحديث: ابو سعد مطهر بن الحسين ابن بندار، تاريخ نسخه: ۷۴۳، ش: ۷۸.
۴۹. شرح طوالع الانوار: مير سيد شريف گرگانى درگذشته ۸۱۶، نسخه مورخ: ۸۸۴، ش: ۱۵۲.
۵۰. شرح قصيده برده: سيد علي بن شهاب همداني، به فارسى.
آغاز: الحمدللَّه الناصر بقدرته وجلاله القادر المحمود في كل فعاله... و بعد فقال سلطان الأوليا... سيد على همدانى... بدان نصر[ك ] اللَّه تعالى كه قصيده برده مشتمل است بر صد و شصت بيت...
نسخه سده ۹ و ش: ۱۳۰۸.
۵۱. شرح مشكلات موطأمالك: ملا على قارى.
نسخه اصل به خط مؤلف كه در سال ۱۰۱۲ آن را به پايان رسانده است، ش: ۸۲.
۵۲. شرح المصابيح: زين العرب علي بن عبد اللَّه بن احمد نخجواني مصري از دانشمندان سده هفتم هجرى، متن از بغوى است، ش: ۸۳
عكسى از اين كتاب در كتابخانه أميرالمؤمنين در نجف از نسخه كهنه اى از كتابخانه هاى سوريه هست.
۵۳. الصارم الحديد في عنق صاحب سلاسل الحديد في تقييد ابن ابى الحديد: محمد اميد سويدي، ش: ۱۶۵.
۵۴. الصواعق المحرقة احمد ابن حجر مكي هيثمي درگذشته ۹۷۳، تاريخ نسخه: ۹۸۴، ش: ۱۲۰۴.
۵۵. طريقه مشايخ، ش: ۱۳۴۳.
۵۶. العقد الطهماسبى: شيخ حسين بن عبد الصمد جبل عاملى پيرامون مبارزه با وسواس در طهارت دينى است به نام شاه تهماسب صفوى.
نسخه اصل به خط مؤلف كه در ذى الحجة سال ۹۶۸ تأليف آن را به پايان رسانده، ش: ۲۹۲.
۵۷. العقد الفريد: ابن عبد ربّه اندلسى. تاريخ نسخه: ۷۶۶، ش: ۶۲۹.
۵۸. عقيدة اهل السنة: ابو جعفر طحاوي احمد بن محمد درگذشته ۳۲۱،
تاريخ نسخه: ۷۲۰، ش: ۱۱۳۱
۵۹. غاية المرام في شرايط المأموم الإمام: محمد بن احمد رملي
ش: ۲۹۵.
۶۰. الغرر والدرر: كتابى است فارسى در اخلاق در ۸۴ باب، اول در مذمت دنيا و اهل آن، باب ۸۴ در كرامت اوليا.
آغاز: الحمد للَّه القديم الفاطر العظيم القادر القوي القاهر الغني... و اين كتابى است مشتمل بر سخن رسول صلّى اللَّه عليه وسلم و بزرگان دين و خداوندان معرفت و يقين... و اين كتاب را غرر و درر نام نهاديم...
نسخه سده ۱۰، ش: ۱۲۵۶.
نسخه ديگر از اين كتاب در كتابخانه احمديه به شماره ۱۳۸۹ در كتابخانه اوقاف حلب هست، نسخه كامل خوش خط به خط بابا شاه بن شهاب جلال الدين عطار همدانى كه در اوائل ماه رمضان سال ۸۸۴ آن را به پايان رسانده است.
۶۱. الفوائد السنية في العقايد السنية: احمد بن محمد صفوي.
نسخه مورخ: ۸۹۲، ش: ۱۷۵.
۶۲. القول المختصر في علامات المهدي المنتظر: ابن حجر مكي.
مؤلف در اين كتاب رواياتى را كه درباره حضرت حجت (س) و نشانه هاى آشكار شدن او و آنچه پيش از آن رخ مى دهد گردآورى كرده است، ش: ۱۱۳۷.
در كتابخانه اوقاف شهر حلب نسخه اى از اين كتاب هست كه بر مؤلف خوانده شد و مؤلف به خط خود در آخر نسخه، براى شاگردش كه اين كتاب را نزد او خوانده است اجازه نوشته است. از اين نسخه حلب براى كتابخانه أميرالمؤمنين در نجف عكس بردارى شده است.
۶۳. كاشف الخاصة عن الفاظ الخلاصة: تقي الدين خطيب، شرح است بر الفية ابن مالك در نحو.
نسخه قرن ۷، ش: ۵۵۱.
۶۴. كتابى در فقه و نحو و لغت، نسخه مورخ: ۸۰۶، ش: ۵۷۶.
۶۵. كتاب در ذم دنيا: فخر رازى، ش: ۴۵۸.
۶۶. الكشف والبيان في تفسير القرآن: أبو اسحاق احمد بن ابراهيم ثعلبي نيشابوري درگذشته ۴۲۷.
بخشى از آن است، نسخه كهن، ش: ۱۲.
۶۷. كشف اللغات والاصطلاحات: عبد الرحيم پسر احمد سوربهارى كه در حدود سال ۱۰۶۰ كه پسرش شيخ شهاب ديوان قاسم انوار را نزدش مى خوانده اين كتاب را براى پسرش تأليف كرده است.
نسخه سده ۱۰، ش: ۱۳۷۶، برگهاى نسخه پس و پيش شده.
۶۸. الكواكب النيرات في معرفة من اختلط من الرواة الثقات: ابن الكيال دمشقي.
نسخه به خط مؤلف كه در تاريخ ۸۸۹ از تأليف آن فارغ شده، ش: ۶۹۸.
۶۹. المبهمات: رافعي
تاريخ نسخه: ۷۸۵، ش: ۱۰۴۰.
۷۰. مجمل اللغة: ابن فارس أبو الحسين احمد بن فارس قزوينى درگذشته ۳۹۵.
نسخه سده ۶، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۷۱. مجلد ديگر از حرف «ص» تا پايان كتاب، از سده ۷، ش: ۴۹۰.
۷۲. مجموعه اجازات: عيسى صفاء الدين بندينجي. ش: ۱۰۲۳.
۷۳. مجموعه رساله هاى ملا على قارى و همه به خط او و از آنها است المشرب الوردي في أخبار المهدي، رواياتى را كه از طرق عامه از پيغمبر درباره مهدى (س) روايت شده در اين كتاب گرد آمده است، شماره اين مجموعه ۷۲۴ است، نسخه ديگر از اين كتاب در كتابخانه رامپور موجود است و اين كتاب در اسلامبول به چاپ سنگى چاپ شده است.
۷۴. مجموعه رساله هاى صدر الدين قونوى، ش: ۴۶۱.
۷۵. مجموعه رساله هاى سيوطى، ش: ۷۴۸.
۷۶. مجموعه رسائل، شماره: ۷۴۱، در اين مجموعه، پرسشهاايست فلسفى از خواجه نصير الدين طوسي با پاسخهاى آنها از صدر الدين قونوى.
۷۷. مجموعه رساله هاى ابن نجيم حنفى، ش: ۷۳۶.
۷۸. مجموعه رساله هاى ابن كمال پاشا:
۱ - رساله جبر و قدر
۲ - رساله در قائلين به حال از اصحاب ما
۳ - رساله در لفظ زنديق
۴ - رساله در برترى زبان فارسى بر ديگر زبانها
۵ - رساله در وجود
۷۹. المحيط في الفقه: علي بن أبي القاسم، نسخه مورخ: ۷۲۹، ش: ۳۲۹.
۸۰. نسخه ديگر مورخ ۷۲۳، ش: ۹۳۰.
۸۱. المذهب في قواعد المذهب: حافظ صلاح الدين علائي، تاريخ نسخه: ۷۷۱، ش: ۸۶۲.
۸۲. المستصفي در فقه شافعى: عبد اللَّه بن احمد نسفى، تاريخ نسخه: ۷۲۷، ش: ۳۳۶.
۸۳. المستهل من يتيمة الدهر: ابو محجن، تاريخ نسخه: ۴۴۴، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۸۴. مصابيح السنة: بغوي حسين بن مسعود فراء بغوي شافعي درگذشته ۵۱۶، نسخه مورخ: ۷۴۵، ش: ۱۰۱.
۸۵. المطالع: حسين حسينى، به فارسى است به خط مؤلف در سال ۱۲۰۰، ش: ۱۲۹۲.
۸۶. مغاني المقامات في معاني المقامات يا شرح مقامات حريرى: مسعود بن محمد بن عبد الرحمان بن محمد بن مسعود فنجديهى درگذشته ۸۵۴.
آغاز: الحمدللَّه الذي خمر اساجيع الكلم في ضمائر الفصحاء... وسمّيته بمغاني المقامات في معاني المقامات...
تاريخ نسخه: ۶۰۲، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده بود.
۸۷. المغرب: مطرزي ابو الفتح ناصر بن عبد السيد مطرزي، درگذشته سال ۶۱۰.
آغاز: أحمده على أن خول جزيل الطول.
نسخه قرن ۶، ش: ۴۹۱.
۸۸. مفردات الفاظ القران: راغب اصفهاني ابوالقاسم حسين بن محمد بن المفضل.
آغاز: الحمد للَّه ربّ العالمين وصلواته على نبيّه محمّد وآله أجمعين قال الشيخ...
نسخه قرن ۶، مى گويند به خط مؤلف است، در نمايشگاه كتابخانه گذاشته شده، كسى به خط ريز بر جلد اين كتاب از داخل نوشته است كه «كتاب را مغول ها در هنگام فتح بغداد در دجله افكنده بودند و من آن را از آب بيرون آورده و نجات دادم» ولى هيچ گونه آثار رطوبت در اين كتاب وجود ندارد.
۸۹. منهج العمال: متقي هندي نور الدين علي بن حسام الدين مكي حنفي، درگذشته ۹۷۳، ش: ۷۷۱.
۹۰. نامه محيى الدين ابن عربى به فخر رازى، ش: ۴۶۲.
۹۱. نزهة القلوب في غريب القرآن: محمد بن عزيز سجستاني، درگذشته ۳۳۰، نسخه مورخ: ۳ محرم ۵۴۴، ش: ۳۲.
۹۲. النكت الحسان في شرح غاية الإحسان: هر دو از أبو حيان اندلسي اثير الدين محمد بن يوسف اندلسي، درگذشته ۷۴۵، در زمان مؤلف نوشته شده، نسخه مورخ: ۷۲۲، ش: ۵۷۰.
۹۳. نواقص الروافض: ميرزا مخدوم حسينى، ش: ۱۹۱.
نویسنده:
محقق طباطبائی
منبع: نسخه های خطی، نشریه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، زیر نظر محمدتقی دانش پژوه و ایرج افشار، دفتر هفتم، ۱۳۵۳
منبع: نسخه های خطی، نشریه کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، زیر نظر محمدتقی دانش پژوه و ایرج افشار، دفتر هفتم، ۱۳۵۳