آخرین آمارها، حاکی از آن است که کتابخانه مجلس شورای اسلامی، دارای بیش از 25000 دست نویس اسلامی و شرقی به زبان‌های عربی، فارسی، ترکی، اردو و برخی دیگر از زبان‌های نادر است؛ به نظر می‌رسد عناوین این دستنویس‌ها، بین 50000-65000 در نوسان بوده باشد و از نظر زبانی، نیز به طور تقریبی 60% نسخه‌های خطی، به عربی، 35% به فارسی و 5% نیز به ترکی (لهجه‌های آذری، عثمانی و چغتایی) و درصدی نیز نیز به زبانهای شرقی اختصاص دارد؛ البته، تاکنون، در این زمینه تحلیلِ آماری، چیزی از سوی کتابخانه، منتشر نشده است.
برای دست نویس‌های کتابخانه مجلس، از سال 1305 تا خرداد 1390 دقیقاً 44 جلد (بدون جلدهای 1/40 و 3/40) در 53 مجلد (جلدهای 3-4 بازچاپ) فهرست، منتشر شده است1

پس از تنظيم اين نوشتار (خرداد 1390)، تاکنون (شهريور 1392)، چند جلد فهرست ديگر براي نسخ خطي کتابخانه مجلس منتشر گرديده که بجهت حفظ متن مقاله، در پاورقي به موارد اصلي، اشاره‌اي شده است.

و در مجموع در حدود 18000 نسخه، گزارش گردیده است، یعنی چیزی در حدود 72% کلّ نسخه‌های موجود در گنجینه این کتابخانه. همچنین گفته شده، فهرستنگاران نسخ خطّی کتابخانه، تاکنون حدود 2000 نسخه دیگر نیز فهرست کرده‌اند که تا نیمه‌های سال 1390، فهرست آنان از چاپ خارج می‌گردد. به هر تقدیر با احتساب داده‌های این 10 جلد فهرستِ منتشر نشده، در مجموع، تاکنون (خرداد 1390)، حدود 20000 نسخه، یعنی حدود 80% کلّ نسخه‌های کتابخانه، معرّفی گردیده است. به این ترتیب، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، نخستین کتابخانه در کشور است که در زمینه فهرستنگاری نسخ خطّی کاملاً پیشتاز و مقدّم است و الحمدلله با پیگیری‌های مستمر رئیس کاردان کتابخانه عامره مجلس، جناب دکتر جعفریان، این روند، چند سالیست، شتاب بیشتری به خود گرفته است و به نظر می‌رسد این قدم پرخیر و برکت، بر امر فهرست نگاری در کتابخانه‌های داخلی نیز تأثیر محسوسی گذاشته است؛ راقم سخت بر این باور است، افزون بر آن، در زمینه دیجیتال سازی و ارائه متن دیجیتالی نسخ از طریق اینترنت (= آزاد سازی داده‌های اندیشه‌ها)، تأثیرگذاری فعالیتِ انقلابی سه ساله اخیر کتابخانه مجلس در حوزه نسخ خطّی، در عرصه جهانی، قابل بررسی و ارزیابی است و روند رو به رشد آزاد سازی متون در عرصه‌های بین المللی، به طور ملموسی از اقدامات داخل کشور در این عرصه، تأثیر پذیرفته است.
به هر تقدیر، اگر فهرست نگاری نسخ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی، با همین آهنگ و با همین توان علمی به پیش برود، به نظر می‌رسد، تا پایان سال 1390، تمام نسخ خطّی مجلس فهرست گردیده و فهرستنگاری نسخ در آن، از این به بعد ـ به اصطلاح ـ به روز، گردد. باید افزود که در گنجینه این کتابخانه عامره، افزون بر نسخ خطّی، دارای تعداد قابل توجّهی میکروفیلم، نسخه عکسی، کتب چاپ سنگی و هزاران قطعه سند تاریخی است که تاکنون گزارشی از آنها منتشر نشده است. باید افزود تمامی نسخه‌های خطّی این کتابخانه دیجیتال شده و خوشبختانه، متن کامل بیشترین آنها، اکنون از طریق وبسایت فرعی کتابخانه2

http://dl.ical.ir

، در دسترس پژوهشگران متون کهن می‌باشد.
برای اینکه بتوان تصویر روشنی از فعالیت‌های علمی کتابخانه مجلس شورای اسلامی در دوره‌های مختلف آن و نیز دوره سه ساله اخیر فعالیت این کتابخانه عامره ارائه نمود، نمودارهای ذیل شاید بتواند گوشه‌هایی از این روند پژوهشی را بازگو نمایند.

بر این پایه، شاید بتوان فعالیت‌های پژوهشی کتابخانه مجلس، مشخّصاً در حوزه فهرست نگاری نسخه‌های خطّی را در چهار دوره، دسته بندی و ارزیابی نمود:
1. فهرست‌های نوشته شده بین سال‌های 1305-1376 (70 سال)، در مجموع 21 جلد بوده که در 26 مجلد منتشر است و در کلّ آنها، 7316 نسخه (اهدایی 906 و خریداری 6410 نسخه) معرّفی شده است.
2. فهرست نوشته شده بین سال‌های 1376-1377 (2 سال)، در 7 جلد منتشر شده که در مجموع آنها، 3610 نسخه از نسخ خریداری شده معرّفی گردیده است.
3. فهرست نوشته شده بین سال‌های 1378-1387 (10 سال) در 2 جلد منتشر شده است، و در مجموع آن دو، 586 نسخه، از نسخ اهدایی، معرفی گردیده است که این میزان فعالیت حاکی از رکود و افت شدید فعالیت کتابخانه مجلس، در این دوره ده ساله، دست کم در حوزه فهرستنگاری نسخه‌های خطّی است.
4. فهرستهای نوشته شده بین سال‌های 1388 تا خرداد 1390 (3 سال)؛ در مجموع بالغ بر 26 جلد (در 33 مجلد)، گردیده است که از این تعداد، تا خرداد 1390، 15 جلد (در 18 مجلد)، منتشر گردیده است و در مجموع آنها، 6099 نسخه معرّفی گردیده است. همچنین 13 جلد (در 15 مجلد) دیگر از فهرست‌های نگارش یافته، یا در زیر چاپ قرار دارد و تا نیمه 1390 منتشر می‌گردند یا در حال تکمیل و بازبینی نهایی قرار دارد؛ در این تعداد مجلدات نیز، در مجموع 5778 نسخه خطّی، گزارش گردیده است که با احتساب فهرست‌های منتشر شده و نشده، در مجموع، طی 3 سال (1388-1390)، حدود 11877 نسخه در بیش از 20000 عنوان، فهرست و معرّفی گردیده است و این میزان فعالیت، رشد کمّی و کیفی قابل قبولی را نشان می‌دهد.

برای این کتابخانه عامره، در طی 85 سال (1305-1390)، آثار متعدّدی در قالب کتاب، مقاله (کاغذی یا الکترونیکی) در معرّفی این گنجینه عامره و نسخه‌های خطّی آن نگارش یافته است؛ در این نوشتار کوتاه، گزارشی مختصر از این آثار، بر اساس پدیدآوران آنها، به صورت الفبایی، ارائه گردیده است و نباید از نظر دور داشت، از آنجا که محور این مقال، نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس و فهرست‌های آن بوده است، لذا تنها به آثاری پرداخته‌ایم که در آنها، به گونه‌ای از نسخه‌های خطّی و برخی اسناد مهمّ موجود در این کتابخانه عامره، سخن رفته است و به طور طبیعی، از ثبت داده‌های نوشته‌های دیگر، به جهت احتزار از تطویل، خودداری شده است. امید است این نوشتار و ارزیابی مختصر فعالیت‌های علمی مدیران دوره‌های گذشته این کتابخانه عامره، بتواند، چراغی برای فعالیت‌های آینده عزیزان، چه در کتابخانه مجلس و چه کتابخانه‌های دیگر ایران، بوده باشد و بخصوص انقلاب علمی گسترده و تحسین برانگیز ریاست محترم کتابخانه، جناب آقای دکتر جعفریان، دست کم در حوزه نسخه‌های خطّی (معرّفی سریع آثار، فهرست نگاری و دیجیتال سازی) و دیگر فعالیت‌های علمی معظم له، به عنوان الگویی برای دیگر کتابخانه‌های مهمّ ایران باشد، تا آنان نیز بدون فوت وقت، با توجه به مقتضیات روز، این <راه بدون بازگشت>، یعنی روند آزاد سازی داده‌های متون کهن، دست کم در حوزه فهرستنگاری و دیجیتال سازی را به مدد الهی، تجربه نموده و پژوهشگران این مواریث کهن را بیش از این در انتظار آزادی متون کهن در بند حصارهای کتابخانه‌ها، نگذارند، چنین باد!

1. آل یاسین، جعفر:
ـ “[مؤلّفات الفارابی المخطوطة فی مکتبة المجلس النیابی بطهران]”، نگـ . مؤلّفات الفارابی، بغداد، 1975، صص 109-122 و 276.

2. آماجی، علی:
ـ <بررسی وضعیت کلّی کتابخانه خطّی مجلس شورای اسلامی>3

کتاب ماه کليات (تهران): س13، ش12 (پياپي156)، آذر 1389، ص109.

(عنوان بخشی از پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، در سال 1374 درباره کتابخانه مجلس شورای اسلامی).

3. ابن یوسف حدائقی شیرازی، ضیاءالدین:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد3)، چاپخانه مجلس شورای ملّی، 1318-1321ش (چاپ اوّل)، رقعی،814+11ص؛ معرفی دست نویس‌های شماره <789-1202>.

4. اصیلی، سوسن:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی اسلامی (جلد4)، بازنگاری و اضافات از خانم اصیلی، زیرنظر استاد حائری، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1389ش (چاپ دوم)، وزیری، 460ص؛ معرفی دست نویس‌های شماره <1206-1684> (1336 عنوان+62 تصویر رنگی).

5. اعتصامی (اعتصام الملک)، یوسف:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد1)، مطبعه مجلس شورای ملّی، 1305، رقعی، 7+367صص؛ در این فهرست 1828 کتاب (216 نسخه خطّی و بقیه کتب چاپی و لاتین) که البته نسخه‌های خطّی آن مجدّداً در جلد دوم فهرست کتابخانه معرّفی گردیده است.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد2)، مطبعه مجلس شورای ملّی، 1311، رقعی، 539ص؛ دست نویس‌های شماره <1-788>.

6. افراسیابی، هما:
ـ “معرّفی چند نسخه نفیس چاپ سنگی و سربی مربوط به مولانا در کتابخانه مجلس به همراه فهرست نسخ سنگی و سربی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران)، ش77، آبان 1386، صص15-18.

7. افشار، ایرج (زیر نظر):
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد11)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1345، وزیری، 461ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4001-4305>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج12)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 439ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4306-4607>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج13)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 438ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4608-4870>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج14)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 467ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4871-5034>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج15)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 388ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5035-5182>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج16)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 476ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5183-5540>.

8. باستانی، منوچهر:
ـ “کتاب‌های خطّی درباره موسیقی در کتابخانه مدرسه عالی سپهسالار و کتابخانه مجلس شورای ملّی”، نگـ . موسیقی (تهران): دوره سوم، ش104-105، 1345، صص 29-36.

9. بانگ، عاطفه:
ـ “نسخه شناسی آثار حروفیان در کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش3، بهار 1388، صص201-222.

10. باوی، سعید:
ـ فهرست نسخ طبی خطّی در مجلس شورا ی اسلامی، تهران، مؤسّسه مطالعات تاریخ پزشکی و طبّ مکمّل، وزیر ی بزرگ، 153ص.

11. برکت، محمّد:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد51)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است4

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <18501-18900>.

12. بشری، جواد:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد1/27)، 1388، وزیری، 564ص+32 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <8001-8200>.

13. بیگ باباپور، یوسف:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 1/40)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است5

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <1-400>، معرّفی مجموعه کریم زاده تبریزی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 3/40)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است6

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

؛ معرفی دست نویس‌های <511-1000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 45)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است، معرّفی دست نویس‌های <16101-16500>.

14. تدین ترشیزی، مهدی:
ـ “بررسی سیستم کتابخانه مجلس شورای اسلامی (بهارستان) [و نسخ خطّی آن کتابخانه]”، نگـ . کتاب و کتابخانه در تمدن اسلامی، مشهد، 1379، دفتر دوم، صص 803-828.

15. جزایری، محمد:
ـ “[فهرست‌های کتابخانه مجلس شورای ملّی و نقدی بر آن]”، نگـ . نابغه فقه و حدیث: شرح حال سید نعمت الله جزایری، قم، 1418، صص 478-481.

16. جعفریان، رسول:
ـ “پاره‌ای از آثار خطّی میرزا حسن خان جابری انصاری در کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش1-2، 1387، صص666-670.

17. جواهر کلام (جواهری)، عبدالعزیز:
ـ “[کتابخانه مجلس شورای ملّی]”، نگـ . دائرة المعارف الشیعة الامامیة الاثنی عشریة، تهران، 1339، حرف الخاء، صص 178-179.

18. حائری، عبدالحسین:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 3)، بازنگاری و اضافات، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1353ش (چاپ دوم)، وزیری، 783ص، معرفی دست نویس‌های شماره <789-1202>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 4)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1335ش (چاپ اوّل)، وزیری، 7+479صص؛ معرفی دست نویس‌های شماره <1206-1684> (489 عنوان).
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 5)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1345، وزیری، 612ص؛ معرفی دست نویس‌های شماره <1685-2000>7

بايد دانست که نسخه‌هاي شماره <1825-2000>، در جلد (2/9) فهرست کتابخانه (صص231-705)، معرّفي گرديده است.

، در موضوع کلام و فلسفه.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 7)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 4+643صص، معرفی 261 دست نویس عربی و فارسی و 339 کتاب چاپی از مجموعه اهدایی امام جمعه خویی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 1/9)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 450+41ص، معرفی دست نویس‌های شماره <2701-2779>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 2/9)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 507ص [صص451-958]، معرفی مجدّد دست نویس‌های شماره <1825-2000> که در جلد پنجم ناقص معرفی شده بود.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 1/10)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 555ص [صص1-555]، معرفی دست نویس‌های شماره <2780-3059>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 2/10): کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 421ص [صص556-1077]، معرفی دست نویس‌های شماره <3060-3322>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 3/10)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 604ص [صص1081-1675]، معرفی دست نویس‌های شماره <3323-3704>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 4/10)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1352، وزیری، 653ص [صص1677-2230]، معرفی دست نویس‌های شماره <3705-4000>، مجموعه اهدایی میرزا محمدطاهر تنکابنی.
فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 17)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 424ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5541-6000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 19)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1350، وزیری، 626ص، معرفی دست نویس‌های شماره <6001-6410>، در پزشکی و ریاضیات (تاریخ علم).
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد20)، <دستنوشته>، ناتمام8

اين جلد از فهرست در سال 1390 از سوي سيد جعفر اشکوري بازنگاري و منتشر شده است.

.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد21)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1357، وزیری، 469ص، معرفی 368 دست نویس از مجموعه اهدایی مجید فیروز ناصرالدوله.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 22)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1374، وزیری، شش+516ص، معرفی 145 مجموعه مخطوط در (940 رساله) از مجموعه اهدایی مرحوم طباطبایی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 1/23)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1376، وزیری، 8+508صص، معرفی 110 مجموعه مخطوط در (725 رساله) از مجموعه اهدایی مرحوم طباطبایی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 2/23)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1378، وزیری، 6+457صص [صص 509-966]، معرفی 63 مجموعه مخطوط در (715 رساله و کتاب) از مجموعه اهدایی مرحوم طباطبایی.
ـ“سفینه تبریز، کتابخانه‌ای بین الدفّتین”، نگـ . نامه بهارستان (تهران): س2، ش2 (پیاپی4)، پاییزـ زمستان1380، صص41-63.
ـ“عناوین نسخه‌های خطّی خریداری شده در سال 1386 در کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س7، ش81، اسفند 1386، صص5-20 (سیاهه 638 نسخه خطّی خریداری شده برای کتابخانه مجلس در سال 1386).
ـ“آشنایی با چند نسخه از شرح‌های مثنوی جلال الدین محمد مولوی بلخی [در کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س7، ش77، آبان 1386، صص7-9.
ـ “استدراکات فهارس نسخ خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی”.

19. حافظیان بابلی، ابوالفضل:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد30)، 1388، وزیری، 328+1صص+63 تصویر، معرّفی دست نویس‌های <9201-9600>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد31)، 1388، وزیری، 230ص+47 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <9601-10000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 44)، 1389، وزیری، 324ص+39 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <15701-16100>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 48)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است9

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <17301-17700>.
ـ“حواشی بر فهارس نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی”.

20. حبیبی آزاد، ناهید:
ـ“[معرفی دیوان‌های خطّی دو شاعر ایرانی قرن ششم و هشتم (اثیر الدین اخسیکتی و کمال خجندی موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی)]”، نگـ . مجموعه مقالات سمینار هفتادمین سال افتتاح رسمی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، اسفند 1374، صص 219-225.

21. حسینی اشکوری، جعفر:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 20)، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1389، وزیری، 460ص+43 تصویر رنگی، معرفی دست نویس‌های شماره <6411-7000>، در پزشکی و ریاضیات.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 28)، 1388، وزیری، 288ص، معرّفی دست نویس‌های <8401-8800>10

جلد چهل و نهم فهرست مجلس نيز از سوي ايشان بازنگاري و در سال 1391 منتشر گرديد.

.

22. حسینی اشکوری، صادق:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 43)، 1389، وزیری، 310ص+41 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <15301-15700>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 41)، 1388، وزیری، 360ص+76 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <14501-14900>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 45)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است11

اين فهرست با همکاري يوسف بيگ باباپور در اواخر سال 1390 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <16101-16500>.

23. حکیم، محمّدحسین:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 1/29)، 1390، وزیری، 585ص، معرّفی دستنویس‌های <8801-9000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 2/29)، 1390، وزیری، 455ص، معرّفی دستنویس‌های <9001-9002>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی <مجموعه نجم الدوله>، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است، معرّفی حدود 140 دست نویس.

24. دانش پژوه، محمدتقی:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد11)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1345، وزیری، 461ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4001-4305>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج12)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 439ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4306-4607>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج13)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 438ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4608-4870>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج14)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 467ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4871-5034>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج15)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 388ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5035-5182>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج16)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 476ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5183-5540>.
ـ فهرست کتاب‌های خطّی کتابخانه مجلس سنا (جلد1)، کتابخانه مجلس سنا، 1355، 2+412+126صص+24 لوحه؛ معرفی دست نویس‌های عربی و فارسی شماره <1-650>.
ـ فهرست کتاب‌های خطّی کتابخانه < شماره 2> (ج2)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی <شماره 2>، 1359، 6+520 صص؛ معرفی دست نویس‌های عربی و فارسی شماره <651-1518>.
ـ “فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس سنا”، نگـ . نشریه نسخه‌های خطّی (تهران): دفتر2، 1341، صص219-257 (بخش نخست: معرفی 78 دست نویس)؛ دفتر6، 1348، صص427-587 (بخش دوم: معرفی 298 دست نویس) و دفتر7، 1353، صص569-669 (بخش سوم: معرفی 245 دست نویس).
“[فهرست نسخه‌های خطّی] کتابخانه دکتر حسین مفتاح”، نگـ . نشریه نسخه‌های خطّی (تهران): دفتر7، 1353، صص95-510 و 800 (معرّفی 1435 نسخه خطّی، 70 مرقّع و اندی نیز سند، قباله و فرمان).
ـ “[نسخه‌های خطّی] کتابخانه [محمدتقی ملک الشعرای] بهار [انتقال یافته به کتابخانه مجلس شورای ملّی]”، نگـ . نشریه نسخه‌های خطّی (تهران): دفتر5، 1346، صص 658-671 (معرّفی 37 دست نویس فارسی و عربی).
25. درایتی، مصطفی:
ـ “نقد و بررسی کتاب، و استدراکی بر فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی <جلد 43>“، نگـ . آینه پژوهش (قم): س22، ش1 (پیاپی 127)، فروردین ـ اردیبهشت 1390، صص76-82.
26. دوغان، اسراء:
ـ فهرستواره نسخ خطّی ترکی (فهرست نشده) کتابخانه مجلس شورای اسلامی.

27. ذوقی، فتح الله:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی ترکی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات 1-2)

28. راستکار، فخری:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 8)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 564ص، معرفی دست نویس‌های شماره <2317-2700>، منظومه‌ها ی فارسی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد 18)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 23+160صص+4 لوحه، معرفی 26 دست نویس [صص 1-33] از مجموعه اهدایی خطّی (23 نسخه) و چاپی (1655 جلد) رهی معیری.

29. زریاب خویی، عبّاس:
ـ “فهرست مجموعه اهدایی سید محمدصادق طباطبایی به کتابخانه مجلس شورای ملّی”، نگـ . دانش (تهران): س1، ش1، فروردین 1328، صص25-27؛ ش2، اردیبهشت 1328، صص92-93؛ ش3، خرداد 1328، صص132-135 و پیام بهارستان (تهران): س2، ش19-20، ذی ـ بهمن 1381، صص46-50 (معرّفی 26 دست نویس برگزیده از مجموعه اهدایی سید محمدصادق طباطبایی).

30. زنجانی، ابوعبدالله:
ـ “مخطوطات شیخ الاسلام فضل الله الزنجانی (زنجان ـ إیران)”، نگـ . مجلة لغة العرب (بغداد): س6، ش2، 1928، صص 92-95 (معرّفی 27 دست نویس از نسخه‌های خطّی مرحوم شیخ الاسلام شیخ فضل الله زنجانی، که سال 1375ق، به کتابخانه مجلس شورای اسلامی انتقال یافته است).

31. زهری، محمد:
ـ “نسخه‌های خطّی”، نگـ . کارنامه تحقیقات ایرانی در سال 1354، تهران، فرهنگستان ادب و هنر ایران، 1355، صص157-166 و نسخه پژوهی (تهران): دفتر3، 1385، ص426 (گزارش خرید 16 دست نویس و سند تاریخی برای کتابخانه مجلس سنای سابق آمده است).

32. سوسهایی، پری:
ـ “نسخه‌های خطّی دیوان حافظ و شروح آن در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش17، آبان 1381، صص117-128.

33. شکراللهی طالقانی، احسان الله:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 1/47)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است12

اين فهرست در اواخر سال 1390 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <16901-17100>.
ـ “آثار عبدالعلی بیرجندی موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش12، خرداد 1381، صص12-13.
ـ “فهرست آثار خطّی فاضلین نراقی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش11، فروردین و اردیبهشت 1381، صص33-36.

34. الشهرستانی، صالح:
ـ “مکتبة مجلس الامّة الایرانی”، نگـ . مجلة المکتبة (بغداد): س5، ش47، تموز 1965، صص 10-11.

35. صادقی، محسن:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 34)، 1388، وزیری، 204ص+75 تصویر رنگی، معرّفی اسناد و دست نویس‌های <11601-12000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 39)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است13

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

. مجموعه اهدایی خاندان معزی مشتمل بر 420 نسخه.

36. صدرایی خویی، علی:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 25)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، بهار 1376، وزیری، سی+528ص، معرفی دست نویس‌های <7001-7500>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 26)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، تابستان 1376، وزیری، 542ص، معرفی دست نویس‌های <7501-8000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 35)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پاییز 1376، وزیری، 494ص، معرفی دست نویس‌های <12001-12500>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 36)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1377، وزیری، 4+528ص، معرفی دست نویس‌های <12501-13500>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 37)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1377، وزیری، 8+696ص، معرفی دست نویس‌های <13501-14000>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 38)، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1377، وزیری، 754ص، معرفی دست نویس‌های <14001-14500>.
ـ فهرستواره نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (نمایه فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی: مجلّدات 25-26، 35-38)، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1378، وزیری، 716ص.

37. صفری، علی اکبر:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد46)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است، معرّفی دست نویس‌های <16501-16900>.

38. صفری آق قلعه، علی:
ـ “معرّفی فهارس تازه منتشر شده کتابخانه مجلس در سال 1389".

39. صیدیه، سیمین:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، مجموعه آقای محمدعلی کریم زاده تبریزی (جلد 1/40)، <دستنوشته>، منتشر نشده است14

اين فهرست با بازنگاري يوسف بيگ بابا پور در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <1-400>.
ـ “نسخ خطّی بهارستان، گنجینه سترگ ملّی: معرّفی تازه‌های نسخ خطّی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س6، ش66، آذر 1385، صص21-23 (و) ش67، دی 1385، صص30-31 (و) س7، ش72، خرداد 1386، ص31 (و) ش75، شهریور 1386، ص23 (و) ش76، مهر 1386، ص23 (و) ش78، آذر 1386، ص109-111 (و) ش79، دی 1386، ص47.
ـ “آشنایی با اسماعیل امیرخیزی و مجموعه ارزشمند [اهدایی] او [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س3، ش24، خرداد 1382، ص2-4 (معرّفی 12 نسخه خطّی از مجموعه امیر خیزی).
ـ “مجموعه اهدایی آیت الله معزّی دزفولی [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س3، ش32، بهمن 1382، ص2-4 (معرّفی 12 نسخه از مجموعه معزّی).
ـ “مجموعه اهدایی محمدعلی کریم زاده تبریزی [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س3، ش28، مهر 1382، ص2-4 (معرّفی 10نسخه از مجموعه کریم زاده).
ـ “غلامحسین سرود و مجموعه اهدایی او [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س3، ش26، مرداد 1382، صص2-4 (معرّفی 14نسخه از مجموعه سرود).
ـ “نسخه‌های خطّی مجموعه اهدایی غلامحسین سرود [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س3، ش26، مرداد 1382، صص60-78 (معرّفی 150 نسخه خطّی از مجموعه اهدایی سرود).
ـ “آشنایی با شماری از نسخه‌های خطّی مجموعه اهدایی آقای کریم زاده [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س3، ش35، اردیبهشت 1383، ص2-3 (معرّفی 10 نسخه خطّی دیگر از مجموعه کریم زاده تبریزی).
ـ “مجموعه اسدآبادی: اهدایی دکتر اصغر مهدوی به کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س4، ش42، آذر 1383، صص12-17.
ـ “مجموعه اهدایی صدر الافاضل [لطفعلی خان تبریزی به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س5، ش54، آذر 1384، صص53-54.
ـ “معرّفی چند نسخه خطّی از مجموعه اهدایی محمدعلی کریم زاده [به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س5، ش50، مرداد 1384، ص2-5 و س6، ش60، خرداد 1385، صص12-13 (معرّفی 10 نسخه خطّی دیگر از مجموعه کریم زاده تبریزی).
ـ “عناوین نسخه‌های خطّی خریداری شده در سال 1386 در کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س7، ش81، اسفند 1386، صص5-20.
ـ “معرّفی چند نسخه خطّی نادر در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س6، ش65، آبان 1385، صص40-45 (معرّفی 10 نسخه خطّی خریداری شده سال 1385).
ـ “نسخه‌های خطّی مجموعه اهدایی غلامحسین سرود به کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . نشریه نسخه‌های خطّی (تهران): دوره جدید، دفتر13، 1387، صص403-446.
ـ “فهرست مختصر نسخ خطّی خریداری شده کتابخانه مجلس شورای اسلامی (از بهار تا پاییز 1387 شمسی)”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش1-2، 1387، صص 571-605 (سیاهه 442 نسخه خطّی تازه خریداری شده برای کتابخانه مجلس)
ـ “سیاهه کتب خطّی تازه خریداری شده کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش4، تابستان 1388، صص1165-1170 (سیاهه 121 دست نویس تازه خریداری شده برای کتابخانه مجلس).
ـ “تازه‌های خرید نسخ خطّی (زمستان 1388 تا بهار 1389) در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س3، ش8، 1389، صص699-709.
ـ “فهرست نسخه‌های خطّی [اهدایی و] خریداری شده در تابستان 1389 برای کتابخانه مجلس” (سیاهه 157 دست نویس جدید کتابخانه مجلس).
ـ “نسخه‌های خطّی [اهدایی و] خریداری شده در پاییز 1389 برای کتابخانه مجلس” (سیاهه 300 نسخه جدید کتابخانه مجلس).
ـ “کتاب‌های خطّی اهدایی دکتر علی لاریجانی به کتابخانه مجلس”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س3، ش8، 1389، صص 799-798 (لیست 66 نسخه اهدایی دکتر لاریجانی).
ـ “معرّفی نسخه‌های نفیس مولانا در کتابخانه مجلس به همراه فهرست نسخ خطّی آن”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س7، ش77، آبان 1386، صص10-14.

40. طباطبایی بهبهانی (منصور)، محمّد:
ـ فهرست مختصر نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1386، 1305ص، وزیری (معرّفی 8710 عنوان نسخه خطّی به زبان‌های عربی، فارسی و ترکی فهرست نشده در کتابخانه مجلس شورای اسلامی).
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 1/24)، 1381، وزیری، 502ص، معرفی 523 عنوان دست نویس عربی و فارسی تک کتابی از مجموعه اهدایی محمدصادق طباطبایی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 2/24)، 1388، 250ص+28 تصویر رنگی، معرفی 400 عنوان دست نویس عربی و فارسی تک کتابی از مجموعه اهدایی محمدصادق طباطبایی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 49)، <دستنوشته> تاکنون منتشر نشده است15

اين فهرست از سوي سيد جعفر حسيني اشکوري بازنگاري شده و در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <17701-18100>.
ـ “نسخ خطّی بهارستان، گنجینه سترگ ملّی [: فهرست دست نویس‌های تازه رسیده به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س1، ش1، بهمن 1379، صص23-24 (و) ش2، فروردین1380، ص24 (و) ش3، خرداد1380، صص23-24 (و) ش4، تیر1380، ص24 (و) ش5، مرداد1380، ص24 (و) ش6، مهر1380، ص24 (و) ش7، آبان1380، صص122-129 (و) ش8، دی1380، ص24 (و) ش9، بهمن1380، ص24 (و) ش10، اسفند1380، ص24 (و) ش11، اردیبهشت 1381، صص33-36؛ س2، ش12، خرداد1381، ص24 (و) ش13، تیر1381، ص24 (و) ش14، مرداد1381، ص32 (و) ش15، شهریور1381، ص32 (و) ش16، مهر1381، ص24 (و)؛ ش17، آبان1381، صص162-170 (و) ش18، آذر1381، ص24 (و) ش19-20، دی ـ اردیبهشت 1381ش (و) ش21، اسفند 1381، صص23-24 (و) ش22-23، فروردین ـ اردیبهشت 1382، ص56؛ س3، ش24، خرداد1382، ص48 (و) ش25، تیر1382، ص32 (و) ش26، مرداد1382، صص38-40 (و) ش27، شهریور1382، صص31-32 (و) ش28، مهر1382، ص32 (و) ش29، آبان1382، ص36 (و) ش30، آذر1382، صص172-176 (و) ش31، دی1382، صص31-32 (و) ش32، بهمن1382، ص36 (و) ش33، اسفند1382، صص23-24 (و) ش34، فروردین 1383، صص27-28 (و) ش35، اردیبهشت1383، صص27-28 (و) ش36، خرداد1383، ص24؛ س4، ش37، تیر1383، ص28 (و) ش38، مرداد1383، ص28 (و) ش39، شهریور 1383، ص24 (و) ش40، مهر1383، صص83-84 (و) ش41، آبان1383، صص39-40 (و) ش42، آذر1383، صص126-134 (و) ش43، دی1384، صص35-36 (و) ش45، اسفند 1383، ص46؛ س5، ش46، فروردین1384، صص37-38 (و) ش47، اردیبهشت 1384، صص31-32 (و) ش48، خرداد 1384، صص27-28 (و) ش49، تیر 1384، ص30 (و) ش50، مرداد 1384، ص22 (و) ش52، مهر 1384، ص22 (و) ش53، آبان 1384، صص23-24 (و) ش54، آذر1384، ص117 (و) ش55، دی 1384، ص30 (و) ش56، بهمن 1384، صص33-34 (و) ش57، اسفند 1384، ص34 (و) ش58، س6، ش58، فرورین 1385، ص28 (و) ش60، خرداد 1385، ص43 (و) س7، اش61، آبان 1385، ص20 (و) ش64، مهر 1385، صص39 (و) ش65، آبان 1385، صص124-127 (و) ش68، بهمن 1385، صص30-31 (و) ش69، اسفند 1385، ص27 (و) س7، ش70، فروردین 1386، ص31 (و) ش71، اردیبهشت 1386، ص23.
ـ “نسخ خطّی مقاتل در کتابخانه مجلس [شورای اسلامی]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش21، اسفند 1381، صص23-24.
ـ “نسخه‌های خطّی کتابخانه شماره 2 [برگرفته از یادداشت‌های استاد عبدالحسین حائری]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش19-20، دی ـ بهمن 1381، صص119-120.

41. الطباطبایی، عبدالعزیز:
ـ وصف بعض مخطوطات مکتبة البرلمان فی طهران16

المحقق الطباطبايي في ذکراه السنوية الاولي: ج1، ص122.

.

42. طباطبایی، علی:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 42)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است17

اين فهرست از سوي محمود نظري بازنگاري گرديده و در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دستویس‌های <14901-15300>.

43. طَلَس، محمداسعد:
ـ “[مخطوطات] مکتبة المجلس النیابی فی طهران”، نگـ . مجلّة المجمع العلمی العربی (دمشق): س22، 1947، صص 210-222 و 307-319 (معرّفی 44 دست نویس عربی کتابخانه مجلس).

44. طیار مراغی، محمود:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 1/33)، 1388، وزیری، 264ص+35 تصویر رنگی، معرّفی اسناد و دست نویس‌های <10401-10800>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 2/33)، 1390، وزیری، 238ص+ چند تصویر رنگی، معرّفی اسناد و دست نویس‌های <10801-11600>
45. عاقلی، باقر:
ـ “کتابخانه مجلس شورای اسلامی و اسناد موجود در آن”، نگـ . مجموعه مقالات سمینار هفتادمین سال افتتاح رسمی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تهران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، اسفند 1374، صص98-110.
46. عبداللّهی (رامسری)، زهرا:
ـ “کتاب شناسی فهرست‌های نسخ خطّی خریداری شده توسّط کتابخانه مجلس در سال‌های 82-1381”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): ش30، آذر 1382، صص150-157.
ـ “معرّفی مجموعه نسخ خطّی به زبان ترکی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش4، تابستان 1388، صص627-652 (فهرستواره 194 دست نویس ترکی کتابخانه مجلس).

47. علمی انواری، بهاء الدین:
ـ فهرست کتاب‌های خطّی کتابخانه مجلس سنا (جلد1)، کتابخانه مجلس سنا، 1355، 2+412+126صص+24 لوحه؛ معرفی دست نویس‌های عربی و فارسی شماره <1-650 >.
ـ فهرست کتاب‌های خطّی کتابخانه < شماره 2> (ج2)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی <شماره 2>، 1359، 6+520 صص؛ معرفی دست نویس‌های عربی و فارسی شماره <651-1518>.

48. کحّاله، عمر رضا:
ـ “فهرس کتابخانه مجلس شورای ملّی [جلد پنجم]”، نگـ . مجلّة مجمع اللغة العربیة (دمشق): س42، 1967، ص355.

49. کریمی سیچانی، مهدی:
ـ “معرّفی مجموعه نسخ خطّی به زبان ترکی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش4، تابستان 1388، صص627-652 (فهرستواره 194 دست نویس ترکی کتابخانه مجلس).

50. کوچک زاده، رضا:
ـ فهرست توصیفی شبیه نامه‌های دوره قاجار (شبیه نامه‌های گنجینه خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی)، تهران، موزه، کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1389، 474ص18

تاکنون دو جلد از فهرست شبيه‌نامه‌ها منتشر شده است.

.

51. گروه کاربران بخش اطلاع رسانی و رایانه کتابخانه مجلس شورای اسلامی:
ـ [فهرست دیجیتالی دست نویس‌های اسلامی موجود در كتابخانه مجلس اسلامی] (بانک اطلاعات و بیش از 33 هزار عنوان نسخه خطّی به زبان‏های عربی، فارسی و ترکی کتابخانه مجلس).

52. گروه فهرستنگاران و کاربران (با نظارت ناصر گلباز):
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی (مجلدات 1-20) در 9 مجلد19

اين فهرست در 9 جلد در سال 1390 منتشر شده است.

.

53. گروه فهرستنگاران کتابخانه:
ـ فهرستواره الفبایی کتب خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات 1-4)، فهرستواره ای برای هزاران عنوان نسخه خطّی کتابخانه مجلس در 1105ص.

54. گلچین معانی، احمد:
ـ“فهرست چند مجموعه کتابخانه مجلس شورای ملّی”، نگـ . نشریه نسخه‌های خطّی (تهران): دفتر5، 1346، صص 153-203 (معرّفی مختصر 207 دست نویس از کتابخانه مجلس).

55. متقی، حسین:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی ترکی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات 1-2)، <دستنوشته>، معرّفی دستویس‌های ترکی <1000 نسخه>.
ـ “گزیده ای از دست نویس‌های طنز، هزل، هجو و محاضرات ادبی موجود در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش4، تابستان 1388، صص656-728 (توصیف حدود 300 دست نویس طنز در کتابخانه مجلس).
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد2/40)، 1388، وزیری، 512ص+79 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <401-510> ادامه معرّفی مجموعه کریم زاده تبریزی.
ـ “تعلیقاتی بر برخی مجلدات فهارس نسخ خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی”.
56. محبوبی اردکانی، حسین:
ـ “فهرستی از کتابهای محمد بن صادق الحسینی الطباطبایی”، نگـ . فرهنگ ایران زمین (تهران): س30، 1384، صص505-516.

57. محفوظ، حسین علی:
ـ “[مؤلّفات الفارابی المخطوطة فی مکتبة المجلس النیابی بطهران]”، نگـ . مؤلّفات الفارابی، بغداد، 1975، صص 109-122 و 276.
ـ “[مخطوطات] خزانة مجلس الشوری الوطنی فی طهران”، نگـ . مجلّة معهد المخطوطات العربیة (القاهرة): س3، ش1، 1957، صص 27-34 (معرّفی 82 دست نویس عربی نفیس مجلس).

58. مددی، سهل علی:
ـ “نسخه‌های خطّی دیوان حافظ و شروح آن در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش17، آبان 1381، صص117-128.

59. المنجّد، صلاح الدین:
ـ “مخطوطات انتقتها بعثة المخطوطات إلی إیران: خزانة مجلس الشوری الوطنی ـ طهران”، نگـ . مجلّة معهد المخطوطات العربیة (القاهرة): س6، ش2، 1960، صص 328-329 (معرّفی 18 دست نویس نفیس از نسخ کتابخانه مجلس که برای معهد المخطوطات العربیة ـ قاهره تصویر برداری شده است).

60. منزوی، احمد (تحریر):
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد11)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1345، وزیری، 461ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4001-4305>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج12)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 439ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4306-4607>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج13)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 438ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4608-4870>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج14)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 467ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4871-5034>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج15)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 388ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5035-5182>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج16)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 476ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5183-5540>.

61. منزوی، علینقی (زیر نظر):
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد11)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1345، وزیری، 461ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4001-4305>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج12)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 439ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4306-4607>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج13)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1346، وزیری، 438ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4608-4870>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج14)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 467ص، معرفی دست نویس‌های شماره <4871-5034>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج15)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1347، وزیری، 388ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5035-5182>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (ج16)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1348، وزیری، 476ص، معرفی دست نویس‌های شماره <5183-5540>.

62. میر محمدصادق، سعید:
ـ “علامه فهرست نگار: معرفی و بررسی فهارس نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس اثر استاد عبدالحسین حائری”، نگـ . کتاب ماه کلیات (تهران): س5، ش1 (پیاپی 49)، دی 1380، صص 28-33.

63. نظری، محمود:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 3/24)، 1389، 160ص+13 تصویر رنگی، معرّفی مجموعه‌ها و تک کتابی‌های مجموعه اهدایی محمدصادق طباطبایی.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 2/27)، 1389، وزیری، 130ص+21 تصویر رنگی، معرّفی دست نویس‌های <8201-8400>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 32)، 1388، وزیری، 382ص، معرّفی دست نویس‌های <10001-10400>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 2/47)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است20

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <17101-17300>.
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (جلد 50)، <دستنوشته>، تاکنون منتشر نشده است21

اين فهرست در سال 1391 منتشر شده است.

، معرّفی دست نویس‌های <18101-18500>.
ـ “فهرست آثار خطّی فاضلین نراقی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): س2، ش11، فروردین و اردیبهشت 1381، صص33-36.
ـ “پرسه‌هایی در نسخ خطّی [کتابخانه مجلس]”، نگـ . پیام بهارستان (تهران): دوره دوم، س1، ش1-2، 1387، صص606-608 و ش3، بهار 1388، صص359-368.

64. نفیسی، سعید:
ـ فهرست نسخه‌های خطّی کتابخانه مجلس شورای ملّی (جلد6)، کتابخانه مجلس شورای ملّی، 1344، وزیری، 1+331صص؛ معرفی دست نویس‌های شماره <2001-2316>، در موضوعات گوناگون.

65. نیل قاز، مریم:
ـ فهرست اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات 1-2)، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1388-1389، وزیری.

66. ناشناخته:
ـ “[فهرست نامگوی حدود 250 نسخه خطّی تازه یاب در کتابخانه مجلس سنا]”22

المخطوطات الاسلامية في العالم: ج1، ص377.

(معرّفی 250 دست نویس عربی و فارسی فهرست نشده در کتابخانه مجلس شماره 2).
ـ “[فهرست نامگوی حدود 500 نسخه‏ خطّی در کتابخانه‏ مجلس شورای اسلامی]”23

همان: ج1، ص375 .

(معرّفی 500 دست نویس عربی و فارسی فهرست نشده کتابخانه مجلس).
ـ “[فهرست چند دست نویس نفیس قرآن کریم از] کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . لوح هفتم (تهران: گزارش هفتمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، 1379): صص57-63 و نسخه پژوهی (تهران): دفتر3، 1385، ص426 (معرّفی 34 دست نویس نفیس قرآن کریم که در نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در سال 1379 به نمایش درآمده بود).
ـ “[مجموعه‌ها ی خطّی اهدایی به کتابخانه مجلس شورای اسلامی]”، نگـ . تاریخچه کتابخانه مجلس: اولین کتابخانه رسمی کشور، تهران، 1374، صص 43-70.
ـ “معرفی فهارس تازه منتشر شده کتابخانه مجلس شورای اسلامی”، نگـ . آینه پژوهش (قم): س21، ش5 (پیاپی 125)، آذر ـ دی 1389، صص124-125.