چکیده
گردآوری روایات رسیده از طریق اهل سنّت، برای تثبیت و تبیین فضایل‌ و مناقب‌ اهل‌ بیت(ع) همواره مدّ نظر عالمان و محدّثان شیعی بوده است. آثاری همچون «مناقب» ابن شهر آشوب‌ (م558ق) و نیز «أهل البیت فی الکتاب و السنّة» (اولین کتاب از «موسوعة میزان الحکمة‌«) در این راستا تألیف‌ شده‌اند.
محقق و کتاب شناس بزرگ معاصر، مرحوم سید عبدالعزیز طباطبایی، در تداوم این رشته، اقدام به برنامه ریزی برای جمع آوری همه احادیث فضایل، مناقب، مثالب و اکاذیب در تمام کتاب‌های‌ حدیثی اهل سنّت کرد؛ ولی افسوس که در آستانه گردآوری آنها به دیار باقی شتافت. محقق محترم، آقای هادی قُبَیسی عاملی توفیق یافته است که نشانی احادیث مربوط به موضوع‌های‌ یاد‌ شده را در سه «معجم» کبیر، اوسط و صغیر سلیمان بن احمد طَبَرانی، محدّث بزرگ اهل سنّت(م360ق) یافته و با جمع آوری، تدوین و ارائه موضوعی آنها نمونه‌ای را از طرح‌ مرحوم‌ سید عبدالعزیز طباطبایی ارائه کند. گفتنی است اصل اثر جناب قبیسی به زبان عربی است و فصلنامه علوم حدیث برای استفاده همگان، عنوان‌ها و پاره‌ای از توضیحات بخش نخست‌ نوشته‌ ایشان را به فارسی ترجمه کرده است. به امید آنکه توفیق الهی با عزم راسخ ایشان یار گردد و این کار به سامان رسد!

پاداش دوستداران اهل بیت‌ و کیفر‌ دشمنان‌ آنها
[ثواب من أحب أهل‌ البیت‌ و عقاب‌ من أبغضهم]
عن أبی لیلی، عن الحسین بن علی، أن رسول اللّه(ص) قال: إلزموا مودّتنا أهل البیت. فإنه من لقی اللّه‌ عزّ‌ و جلّ‌ وهو یودّنا، دخل الجنة بشفاعتنا. والذی نفسی بیده‌، لاینفع‌ عبداً عمله إلاّ بمعرفة حقّنا. [و در حدیث دیگر:] أیها الناس! من أبغضنا أهل البیت، حشره اللّه یوم القیامة‌ یهودیاً‌، و إنصام وصلّی و زعم أنّه مسلم.1

المعجم الأوسط، ج3، ص76 (ح2146) و ص89 (ح2177) و ص122 (ح2251) و ص204 (ح2426) و ج5، ص13 (ح4014) و ص89‌ (ح4163‌) و ص377‌ (ح4748)؛ المعجم الکبیر، ج6، ص296 (ح6109) و ج10 ص341 (ح10664) و ج23، ص374 (ح885) و ص375 (ح886) و ج24‌، ص281‌ (ح713)

گفتنی است که ده‌ها‌ روایت و بسا بیشتر در این معنا وارد شده است و خداوند، نیل به بهشت را با شفاعت و محبّت و دوستی‌ اهل‌ بیت‌، همراه کرده است.

سلام بر آل یاسین
[سلام علی آل یاسین]
عن ابن عباس: سلام‌ علی‌ آل‌ یاسین. قال: فی آل محمّد(ص).2

المعجم‌ الکبیر، ج11، ص67 (ح11064)

هم پایه بودن حرمت اسلام و رسول خدا و خویشانش
[حرمة‌ الإسلام‌ و حرمتی و حرمة رحمی]
عن أبی سعید الخُدری، أن رسول اللّه(ص) قال: إن للّه‌ عزّ‌ و جلّ‌ حُرمات ثلاثاً. من حفظهن، حفظ اللّه له أمر دینه و دُنیاه، و من ضیّعهُنّ، لم یحفظ اللّه‌ له‌ شیئاً. فقیل: و ما هُنّ یا رسول اللّه؟ قال: حرمة الإسلام و حرمتی و حُرمة رحمی‌.3

المعجم الأوسط، ج1، ص162‌ (ح205‌)؛ المعجم الکبیر، ج3، ص135 (ح2881)

اعلان‌ جنگ‌ پیامبر(ص) به محاربان با اهل بیت(ع) و اعلان صلح به صلحجویان با آنان
[أنا حرب لمن‌ حاربکم‌ و سلم‌ لمن سالمکم]
این نص صریح از پیامبر اکرم(ص) در اعلان جنگ به‌ هر‌ کسی است که با اهل بیتش بجنگد و مسالمت با هر کسی است که با آنان مسالمت‌ ورزد‌.
زید بن أرقم: أن النبی(ص) قال لعلی و فاطمة والحسن والحسین: أنا حرب‌ لمن‌ حاربتم و سلم لمن سالمتم.4

المعجم الصغیر، ج2، ص3؛ المعجم الأوسـط، ج6، ص8(ح5011) و ج8، ص128 (ح7255) و ج5، ص207 (ح5030‌) و (ح5031‌)

این حدیث، مشهور‌ است‌.

آیه تطهیر
[آیة التطهیر]
این‌ آیه‌، هنگامی که‌ پیامبر‌ خدا‌(ص) و اهل بیتش (یعنی فاطمه و همسر و پسرانش‌ حسن‌ و حسین) داخل عبای یمنی شدند، درباره آنان نازل شد.
حدیث، مفصل و در‌ محل‌ خود مذکور است.5

المعجم الصغیر، ج1، ص65 و 135؛ المعجم الأوسـط، ج2، ص491 (ح1847) و ج3، ص87 (ح2176) و ص136 (ح2281) و ج4، ص271‌ (ح3480‌) و ص479‌ (ح3811) و ج8، ص297 (ح7610) و ج9، ص58 (ح8123)؛ المعجم الکبیر‌، ج9، ص11‌ (ح8295‌) و ج22‌، ص66‌ (ح160‌) و ص200 (ح525) و ص402 (ح1002) و ج23، ص249 (ح503) و ص281 (ح612) و ص286 (ح627) و ص396 (ح947) و ص357 (ح839) و ص337 (ح783) و ص334 (ح773) و ص333 (ح768 و 769) و ص334 (ح770 و 771) و ص227 (ح750‌)

نزول آیه، درباره‌ اهل بیت، از مسلّمات‌ است‌ و دوست و دشمن و دور و نزدیک بدان‌ معترف‌اند.

آیه مودّت
[آیـة المـودّة]
عن ابن عباس، قال: لمّا نزلت «قل لا‌ أسألکم‌ علیه أجراً إلاّ المودّة فی‌ القربی‌» قالوا‌: یا رسول اللّه‌! ومن‌ قرابتک هؤلاء الذین وجبت‌ علینا‌ مودّتهم؟ قال: علی و فاطمة و ابناهما.6

المعجم الصـغیر، ج1، ص76؛ المـعجم الأوسط، ج3، ص87 (ح2176) و ج6، ص354 (ح5754)؛ المعجم الکبیر، ج3، ص39 (ح2641) و ج11، ص444 (ح12259)

حدیث ثقلین
[حـدیث الثقلین]
پیامبر(ص) این حدیث را در مواضع‌ متعدد‌، از جمله: هنگام حج و روز عرفه‌ و مناسبت‌‌هایی دیگر‌ فرموده‌ است‌ و در آن، مقام و منزلت‌ اهل بیت(ع) را تبیین کرده و آنان را هم سنگ قرآن و کفه مقابل آن دانسته، آنجا‌ که‌ فرموده است:
إنّی تارک فیکم الثقلین‌: کتاب‌ اللّه‌ و عترتی‌ أهل‌ بیتی. ما إن‌ تمسّکتم‌ بهما، لن تضلّوا بعدی أبداً. فانظروا کیف تخلفونی فیهما.7

المعجم الصغیر، ج1، ص131 (ح135)؛ المـعجم الأوسـط، ج4، ص262 (ح3463‌) و ص328‌ (ح3566) و ج5، ص380 (ح4754)؛ المـعجم‌ الکـبیر‌، ج3، ص200 (ح3052) و ص63 (ح2679 ـ 2681) و ج5، ص170 (ح4921 ـ 4923) و ص185 (ح4969) و ص190 (ح4980 ـ 4982) و ص205 (ح5025 و 5026) و ص206 (ح5028) و ص210 (ح5040)

این حدیث، نزد هر دو فرقه (شیعه و اهل‌ سنّت‌) متواتر است.

حدیث سفینه
[حدیث السفینة]
شیعه و سنّی، این روایت را با الفاظ گوناگون نقل کرده‌اند، مانند:
مثل أهلی فیکم کمثل سفینة نوح فی قوم نوح، من رکبها‌ نجا‌ ومن تخلّف عنها هلک.
ومثل أهل بیتی مثل باب حطة، من دخله غُفر له.8

المـعجم الصغیر، ج1، ص139 و ج2، ص22؛ المعجم الأوسـط؛ ج4، ص283 (ح3502) و ج6، ص186 (ح5386‌) و ص251‌ (ح5532) و ص406 (ح5866)؛ المـعجم الکبیر، ج3، ص37 (ح2636) و ج12، ص34 (ح12388)

صلوات بر پیامبر و خاندانش(ع)
[الصلاة علی النـبی وآله(ع)]
قال‌ رسول‌ اللّه(ص): لاتصلّوا علیّ الصلاة البتراء‌. قیل‌ یا رسول اللّه: وما الصلاة البتراء؟ قال: أن تقولوا: «اللّهم صلّ علی محمّد» ولا تقولوا: «وآل محمّد».9

المعجم الصغیر، ج1، ص86؛ المعجم الأوسسط، ج1، ص408 (ح725) و ج3، ص188 (ح2389) و ص279 (ح2606) و ص280 (ح2608) و ص456 (ح7992) و ج5، ص243 (ح4478) و ج7، ص429 (ح6834)؛ المعجم‌ الکبیر‌، ج5، ص249 (ح5143‌) و ج19، ص116 (ح241 و 242) و ص123 (ح266) و ص124 (ح267ـ 269) و ص125 (ح271 و 272) و ص126 (ح273 و 274) و ص127 (ح275‌ ـ 277) و ص128 (ح278 و 279 و 280 و281 و 283) و ص130 (ح284 ـ 286) و ص131‌ (ح287‌ ـ 289‌) و ص132 (ح290 ـ 292) و ص154 (ح341 و 342)

و این، همان گونه که آشکار است، نص صریح در پذیرفته نشدن ‌‌صلوات‌ بر پیامبر بدون درود فرستادن برخاندانش است و روایات هر دو فرقه در این‌ موضوع‌، متواتر‌ است.

آخرین سخن رسول خدا(ص)
[آخر ما تکلّم به رسول اللّه(ص)]
عن ابن عمر قال‌: کان آخر ما تکلّم به رسول اللّه(ص): أخلفونی فی أهل بیتی.10

المعجم الأوسط، ج4، ص512 (ح3872) و ج6، ص162(ح5334)

اگرچه‌ این آخرین سخن است‌؛ اما‌ افزون بر این، پیامبر(ص) خواست که به آن، وصیت هم بکند و برایشان نوشته‌ای هم بگذارد، آن هنگام که گفت: «برایم دوات و قلم بیاورید تا چیزی برایتان بنویسم که پس از‌ آن هرگز گمراه نشوید». پس خلیفه دوم گفت: هذیان می‌گوید!

بیعت پیامبر(ص) با انصار و شروط آن
[النبی(ص) بایع القوم وأخذ علیهم شروطاً]
عن الحسین بن علی، قال: جائت الأنصار تبایع‌ رسول‌ اللّه(ص) علی العقبة. فقال: «قم یا علیّ! فبایعهم». فقال: علی ما أبایعهم یا رسول اللّه؟ قال: علی أن یُطاع اللّه ولا یُعصی، وعلی أن تمنعوا رسول اللّه و أهل بیته و ذریته مما‌ تمنعون‌ منه أنفسکم وذراریکم.11

همان، ج2، ص443 (ح1766)

دوازده امام که همگی از قریش‌اند
[اثـنا عـشر أمیراً کلّهم من قریش]
عن جابر بن سَمُرة، عن النبی(ص) قال: لایزال هذا الدین صالحاً لا‌ یضرّه‌ من عاداه أو ناوأه حتی یملک اثنا عشر أمیراً کلّهم من قریش.12

همان، ج4 ،ص558 (ح3950)؛ المعجم الکبیر، ج10، ص195‌ (ح10310‌)

این سخن، جز بر امیرمؤمنان‌، علی‌(ع)، و یازده‌ فرزندش که نُه نفرشان از‌ صُلب‌ حسین‌(ع) هستند، صدق نمی‌کند.

حدیث کسا
[حدیث الکساء]
إنّ رسول اللّه(ص) دخل تحت کساء یمانی هو و علی و فاطمة والحسن والحسین(ع) و أخذ‌ بأطرافه‌ و ضمّه‌ فوق رؤوسهم وأهوی بیده الیمنی إلی ربه. فقال‌: «اللّهم‌! هؤلاء أهل بیتی. فأذهب عنهم الرّجس، و طهّرهم تطهیراً» ثلاث مرات.13

همان؛ ج6، ص241 (ح5510) و ج8، ص297 (ح7610)؛ المعجم الکبیر، ج9، ص11، (ح8295)؛ و ج23، ص336 (ح779 و 780) و ص334‌ (ح773‌) و ص330‌ (ح759) و ص393 (ح939)

این حدیث، نزد هر دو فرقه مشهور است‌.

اسلام‌ علی‌(ع)
عن حبة بن جُوین العُرنی، عن علی(ع) أنّه قال: «اللّهمّ‌! إنّک تعلم أنّه لم یعبدک أحدٌ من هذه الأمّة بعد نبیّها(ص) قبلی ولقد عبدتک قبل أن یعبُدک أحد‌ من‌ هذه‌ الأمة بستّ سنین». وعن ابن عباس قال: أول من أسلم علی‌.14

المـعجم الأوسـط، ج2، ص444 (ح1767) و ج8، ص206 (ح7423)؛ المـعجم الکبیر، ج1، ص51 (ح156‌) و ص399‌ (ح952) و ج5، ص198 (ح5002) و ص11، ج25 (ح10924) و ص406 (ح12151) و ج18، ص100 (ح181) و ص101 (ح182‌) و ج19‌، ص291‌ (ح648) و ج24، ص122 (ح362)

روایات متواتری وارد شده که دلالت دارند علی(ع) اولین شخصی است که مسلمان ‌ ‌شد و در پی‌ رسول‌ خدا‌، خدای یکتا را پرستید.

تو فقط هشدار دهنده‌ای و هر قومی راهنمایی دارد
[إنما‌ أنت‌ منذر و لکل قوم هاد]
عن علی(ع) فی قوله ﴿انّما أنت منذر و لکلّ قوم‌ هاد﴾15

سوره‌ رعد‌، آیه‌ 7

‌، قال رسول اللّه(ص): المنذر والهاد رجل من بنی هاشم.16

المعجم الصغیر، ج1، ص261؛ المعجم الأوسط؛ ج2، ص213‌ (ح1383‌) و ج8، ص383 (ح7776)

من شهر دانشم و علی درِ‌ آن‌ است
[انا مدینة العلم وعلی بابها]
عن ابن عباس، قال: قال رسول‌ اللّه‌(ص): أنا‌ مدینة العلم وعلی بابها، فمن أراد العلم فلیأته من بابه.17

المعجم الکبیر، ج11، ص65 (ح11061)

این حدیث، متواتر است‌.

برایشان‌ (در‌ دلهای مؤمنان) محبّت می‌نهد
[سیجعل لهم الرحمن ودّا]
عن ابن عباس‌، فی‌ قوله «سیجعل لهم الرحمن ودّا» قال: المحبة فی صدور المؤمنین، نزلت فی علی بن أبی طالب‌(ع).18

همان، ج12، ص122 (ح12655‌)

فضایل امیرمؤمنان(ع)
[مـناقب أمـیرالمؤمنین(ع)]
فضایل ایشان، شرق و غرب عالم را پرکرده است‌. از‌ جمله آن فضایل، این حدیث پیامبر‌ خداست که فرمود: أنا سیدُ‌ ولد‌ آدم و علی‌ سیّد‌ العرب‌. و قال: یا علی! إن اللّه تبارک‌ و تعالی‌ زیّنک بزینة لم یزیّن العباد بزینة مثلها. إن اللّه تعالی حبب الیک‌ المساکین‌ والدنوّ منهم، وجعلک لهم إماماً ترضی‌ بهم، وجعلهم لک اتباعاً‌ یرضون‌ بک. فطوبی لمن أحبک وصدق‌ علیک‌، و ویل لمن أبغضک وکذب علیک. فأمّا من أحبّک… فهم رفقاؤک من جنتک. وأما‌ من‌ أبغضک وکذب علیک فإنّه حق‌ علی‌ اللّه‌ أن یوقفهم مواقف‌ الکذّابین‌.
و نیز عمر می‌گوید‌: سمعت‌ رسول اللّه(ص) یقول: یا علی! یدک مع یدی یوم القیامة؛ تدخل معی حیث أدخل‌.
و ابن‌ عباس می‌گوید: إن علیّاً کان‌ صاحب‌ رایة رسول‌ اللّه‌(ص) یوم‌ بدر. وصاحب رایة المهاجرین‌ علیّ فی المواطن کلِّها.
و بسیاری مناقب دیگر.19

المعجم الأوسط، ج1، ص333 (ح559) و ص388 (ح678‌) و ج2، ص279‌ (ح1491) و ص577 (ح1990) و ج3، ص89 (ح2178) و ص104‌ (ح2212‌) و ص216‌ (ح2453‌) و ص431‌ (ح2929) و ج4، ص123 (ح3196‌) و ص477‌ (ح3808) و ص513 (ح3874) و ص531 (ح3903) و ص532 (ح3904) و ص555 (ح3946) و ج5، ص37 (ح4063) و ص89 (ح4162) و ج6، ص95 (ح5198) و ص234‌ (ح5494‌) و ص381‌ (ح5810) و ص353 (ح5752) و ص393 (ح5838) و ج7، ص276 (ح6536‌) و ج8، ص71‌ (ح7142‌) و ص96‌ (ح7194‌) و ص156‌ (ح7314) و ص351 (ح7717) و ص445 (ح7913) و ص330 (ح7671) و ج9، ص198 (ح8427و 8428) و ص214 (ح8464)؛ المعجم الکبیر، ج1، ص297 (ح941) و ص298 (ح946) و ج2، ص274 (ح2033) و ج4، ص19 (ح3512) و ص205 (ح4046) و ج5، ص220 (ح5067) و ج6، ص263‌ (ح6044) و ص263 (ح5045) و ص292 (ح6097) و ص325 (ح6174) و ص329 (ح6184) و ج7، ص369 (ح7217) و ج8، ص45 (ح7311) و ص361 (ح8145) و ج10، ص81 (ح9969) و ص82 (ح9970) و ص93 (ح10006) و ص193 (ح10305) و ص205 (ح10341) و ص206 (ح10342و 10343 و10344‌) و ص226‌ (ح10397) و ص294 (ح10589) و ص370 (ح10738) و ج11، ص66 (ح11063) و ص73 (ح11084) و ص93 (ح11152 و 11153) و ص94 (ح، 11154) وص97 (ح11164) و ص264 (ح11687) و ص393(ح12101‌) و ج12‌، ص97‌ـ99 (ح12593) و ص113 (ح12634) و ص122 (ح12653) و ص147 (ح12722) و ص420 (ح13549) و ص423 (ح13559) و ج17، ص… (ح82) و ج8، ص109 (ح207‌) و ج‌‌19‌، ص147 (ح322) و ص148 (ح324) و ج22، ص135 (ح360) و ص200 (ح526) و ص406 (ح1017) و ص415 (ح1026‌ و 1028‌) و ج23‌، ص372 (ح881) و ص373 (ح883) و ص375 (ح887) و ج25، ص68 (ح168)

فضایل امیرمؤمنان در خطبه امام حسن(ع)
[فضائل أمیرالمؤمنین‌ فی‌ خطبة الحسن(ع)]
این خطبه را امام حسن(ع) پس از شهادت امیرمؤمنان(ع) ایراد کرد و در آن، برخی از فضایل ایشان را مانند حدیث غدیر‌، پرنده‌ بریان شده، پرچم در غزوه‌ خیبر‌ و آن که جبرئیل در سمت راستش و میکائیل در سمت چپش بود، ذکر کرد. سپس به این نکته اشاره کرد که علی در همان روزی‌ قبض‌ روح شد که موسی‌(ع) قبض‌ روح شد و روز عروج عیسی به آسمان و شب نزول قرآن بود، و فضایل و مناقبی دیگر.20

المعجم الأوسط؛ ج3، ص87 (ح2176)

علی صاحب حوض پیامبر
[علیّ صاحب حوضی]
عن أبی هریرة و جابر بن عبداللّه، قالا: قال‌ رسول‌ اللّه(ص): علی بن أبی طالب صاحب حوضی یوم القیامة؛ فیه أکواب کعدد النجوم. وسعة حوضی ما بین الجابیة وإلی صنعاء.21

همان، ج1، ص152 (ح190)

بستن درِ خانه‌ها جز خانه علی
[سدّ الابواب‌ الاّ‌ باب عـلیّ]
عن مصعب عن أبیه، قال: أمَرَ رسول اللّه(ص) بسدّ الأبواب إلاّ باب علیّ(ع). قالوا: یا رسول اللّه‌! سددت الأبواب کلها إلاّ باب علیّ؟ قال: ما أنا سددت أبوابکم، ولکنّ اللّه سدها.22

همان، ج2، ص97 (ح1188) و ج4، ص553‌ (ح3942‌)؛ المعجم‌ الکـبیر، ج2، ص274 (ح2031)

بستن درها به فرمان الهی بود‌ تا مردم، فضیلت علی‌(ع) را‌ نزد خدا بدانند. این حدیث، نزد هر دو فرقه متواتر است.

نشانه بهشت و نشانه دوزخ
[آیة الجنّة وآیة النار]
عن عمرو بن الحمق فی حدیث طویل، إلی أن قال: قال رسول‌ اللّه(ص): یا عمرو! هل لک أن أریک آیة الجنة، یأکل الطعام، و یشرب الشراب، و یمشی فی الأسواق؟ قلت: بلی، بأبی أنت. قال: «هذا وقومه آیة الجنة» و أشار إلی علی بن أبی طالب(ع). و قال‌ لی‌: یا عمرو! هل لک أن أریک آیة النار، یأکل الطعام، و یشرب الشراب، و یمشی فی الأسواق؟ قلت: بلی، بأبی أنت. قال: «هذا وقومه آیة النّار» و أشار إلی رجل. فلمّا وقعت الفتنة، ذکرت‌ قول‌ رسول اللّه(ص) ففررت من آیة النار إلی آیة الجنة.23

المـعجم الأواسط، ج5، ص53 (ح4093‌)

صحیفه امام علی(ع)
[صحیفة الامام علی(ع)]
عن الشعبی عن مالک الأشتر، قال: دخلت علی علی بن أبی طالب(ع) فقلت‌: یا‌ أمیرالمؤمنین! إنّا إذا خرجنا من عندک سمعنا أحادیث تحدَّث عنک لا نسمعها عنک. فهل عهد إلیک رسول اللّه(ص) شیئاً سوی کتاب اللّه؟ قال: لا، إلاّ ما فی هذه الصحیفة. ثم‌ دعا‌ جاریته‌ فأتته بالصحیفة فإذا فیها.24

همان، ج6، ص133 (ح5273)

حدیث‌ پرچم‌
[حدیث الرایة]
أعطاها النبی(ص) علیّاً بعد أن لم یبق أحد إلاّ و ذهب بالرایة وعاد خائباً. فقال(ص): سأعطی الرایة غداً رجلاً یُحب اللّه و رسوله، ویُحبه اللّه و رسولُه. [و در حدیث دیگر]: رجلاً یفتح‌ اللّه‌ علی‌ یدیه. فبات الناس یذکرون لیلتهم أیّهم یعطیی. فلمّا أصبحوا، غدوا‌ علی رسول اللّه(ص). فقال: أین علی؟ قالوا: هو هیهنا یا رسول اللّه! أرمد یشتکی عینیه. فأرسل إلیه فبصق فی‌ عینیه‌ و دعا‌ بما شاء اللّه فبرأ حتی لم یکن به وجع، ثم أعطاه‌ الرایة‌.25

همان‌، ج6، ص368‌ (ح5785)؛ المعجم الکبیر، ج2، ص275 (ح2036) و ج6، ص205 (ح5877) و ص187 (ح5818) و ص156 (ح5730) و ص231‌ (ح5950‌) و ص244 (ح5991) و ج7، ص14 (ح6233) و ص40 (ح6304) و ص89 (ح6421) و ج18، ص237 (ح594و 595) و ص238 (ح596 و 597 و598‌)

این حدیث از متواترات است.

حدیث ولایت
[حدیث الولایة]
عن ابن بریدة، عن أبیه، قال‌: بعث‌ رسول‌ اللّه(ص) علیّاً أمیراً علی الیمن، وبعث خالد بن الولید علی الجبل. فقال‌: إن‌ اجتمعتما‌ فعلیّ علی الناس. فالتقوا وأصابوا من الغنائم مالم یُصیبوا مثله، وأخذ علیّ جاریة من‌ الخمس‌، فدعا‌ خالد بن الولید بریدة، فقال: اغتنمها. فأخبر النبی(ص) بما صنع فقدمت المدینة و دخلت المسجد‌ و رسول‌ اللّه(ص) فی منزله و ناس من أصحابه علی بابه. فقالوا: ما الخبر یا بریدة؟ فقلت‌: خیر‌، فتح‌ اللّه علی المسلمین. فقالوا: ما أقدمک؟ قال: جاریة اخذها علیّ من الخمس، فجئت لأخبر النبی‌(ص)، قالوا‌: فأخبره، فإنّه یسقطه من عین رسول اللّه(ص). و رسول اللّه(ص) سمع الکلام، فخرج مغضباً‌، و قال‌: ما‌ بال أقوام یتنقّصون علیّاً؟ من یتنقّص علیّاً فقد تنقّصنی، ومن فارق علیّاً فقد فارقنی. إن علیّاً‌ منی‌ وأنا منه. خُلق من طینتی و خُلقت من طینة إبراهیم وأنا أفضل من‌ إبراهیم‌، ذریّة‌ بعضها من بعض، واللّه سمیع علیم. وذلک یا بریدة! أما علمت أنّ لعلیّ أکثر من‌ الجاریة التی أخذ، وإنّه ولیّکم من بعدی؟ فقلت: یا رسول اللّه! بالصحبة إلاّ‌ بسطت‌ یدک حتی أبایعک علی الإسلام جدیداً؟ قال: فما‌ فارقته‌ حتی‌ بایعته علی الاسلام.26

المعجم الأوسط‌، ج7، ص49‌ (ح6081‌)

حدیث پرنده
[حدیث‌ الطائر]
از فضایل علی بن ابی طالب که مشهور است و نزد هر دو فرقه‌ متواتر‌، آن است که پرنده‌ای‌ (پخته‌ شده) را‌ برای‌ پیامبر‌ آوردند. پس فرمود: «اللّهمّ!ائتنی بأحبِ‌ خلقک‌ إلیّ، یأکل معی من هذا الطائر». فجاء علیّ(ع) فدقّ الباب، فأجابه مالک‌ بن‌ أنس أن النبی علی حاجة. و هکذا‌ النبی یدعو و علیّ یأتی‌ ثلاث‌ مرات و أنس یردّه. ففی المرة‌ الثالثة‌، قال له النبی(ص): افتح. فدخل أمیرالمؤمنین. فقال له الرسول(ص): ما حسبک رحمک اللّه؟ فقال‌: هذه‌ ثلاث عودات، کلّ ذاک یقول‌ لی‌ أنس‌ أنک علی حاجة‌. فقال‌: یا أنس! ما حملک‌ علی‌ ذلک؟ قلت: سمعتُ بدعوتک؛ فأردت أن یکون رجلاً من قومی.27

همان، ج2، ص442 (ح1765) و ج6، ص413 (ح5882) و ج7، ص288‌ (ح6557‌) و ج8، ص225‌ (ح7462‌)؛ المعجم‌ الکبیر‌، ج1، ص226 (ح730) و ج7، ص95 (ح6437) و ج10، ص343 (ح10667)

علی با قرآن است‌ و قرآن‌ با علی
[علیّ مع القرآن و القرآن‌ مع‌ علیّ]
إنّه‌ مع‌ القرآن‌ و القرآن معه، لا یفترقا‌ حتی یردا علیّ الحوض.28

المعجم الصغیر،ج1، ص255

این جمله را پیامبر اکرم در مواضع بسیاری فرموده است‌ و به‌ وسیله آن، مقام شامخ علی(ع) را‌ بیان‌ می‌کند‌ که‌ او با قرآن‌ و قرآن‌ با اوست و از هم جدا نمی‌گردند تا بر حوض کوثر وارد شوند.

هر کس علی را دشنام دهد پیامبر را دشنام داده است
[من سبّ علیّاً فقد سبّ‌ رسول اللّه(ص)]
عن أبی عبداللّه الجدلی، قال: قالت لی اُمّ سلمة: أیُسبّ رسول اللّه(ص) فیکم علی رؤوس الناس؟! فقلت سبحان اللّه، وأنّی یُسبّ رسول ‌ ‌اللّه(ص)؟! فقالت: ألیس یُسب علی بن أبی‌ طالب‌ ومن یُحبه؟ فأشهد أن رسول اللّه(ص) کان یُحبّه.29

همان‌، ج2، ص21‌؛ المعجم الأوسط‌؛ ج1، ص228 (ح346) و ج6، ص389 (ح5828) و ج23، ص322 (ح737) و ص323 (ح738)

حدیث باز گرداندن خورشید
[حدیث ردّ الشمس]
عن فاطمة بنت الحسین، عن أبیها الحسین(ع)، قال: کان رأس رسول الله فی حجر‌ علیّ‌ و کان یوحی الیه، فلمّا سرّی عنه، قال: یاعلی! صلّیت العصر؟ قال: لا. قال: اللهمّ إنک تعلم أنّه کان فی حاجتک و حاجة رسولک، فرّدَّ علیه‌ الشمس‌. [قال:] فَرَدَّها علیه فصلّی و غابت‌ الشمس‌.30

المعجم الکبیر، ج24، ص147 (ح151و 390) و ص153‌ (ح391)

حدیث منزلت
[حدیث المنزله]
تواتر این حدیث به اندازه‌ای است که مجالی برای انکار و تحریف مخالفان و یا تطبیق آن بر غیر امیرمؤمنان‌ نمی‌گذارد و پیامبر در مواضع‌ فراوانی‌ به آن تصریح کرده است. از جمله، هنگام عزیمت به جنگ تبوک که امیرمؤمنان را نزد خانواده‌اش باقی گذاشت و امیرمؤمنان از این کار دلگیر شد؛ زیرا برخی با تمسّک‌ به‌ آن، بر وی خرده گرفتند. از این رو، پیامبر در جواب به آنان فرمود: ألا ترضی أن تکون منّی بمنزلة هارون من موسی إلاّ أنّه لا نبی بعدی؟31

المعجم الصغیر،ج2، ص22 و 54؛ المعجم الأوسط، ج2، ص277 (ح1488) و ج5، ص136‌ (ح4206) و ج6، ص161 (ح5331) و ص394 (ح5841) و ص404 (ح5863) و ص264 (ح5565) و ج8، ص435 (ح7890) و ص289 (ح7588)؛ المعجم الکبیر، ج1، ص108 (ح328) و ص110 (ح333 و334) و ج2، ص275 (ح2035) و ج4، ص19 (ح3511‌ و3513‌) و ص20 (ح3515) و ص220 (ح4087) و ج5، ص230 (ح5094و 5095) و ص253 (ح5146) و ج9، ص291 (ح647) و ج11، ص74 (ح11087) و ج12، ص18 (ح12341) و ج23، ص377 (ح892) و ج24، ص146 (ح384 و385 و 386) و ص147 (ح387 و388 و 389‌)

هفتاد‌ عهد‌ پیامبر با علی(ع)
[عهد النبی(ص) سبعین عهداً]
عن ابن عباس، قال: کُنّا نتحدّث أنّ النبی(ص) عهد إلی ‌‌علی‌(ع) سبعین عهداً، لم یعهدها إلی غیره.32

المعجم الصغیر، ج2، ص69

امام علی(ع) و حوض کوثر
[الامام علیّ‌ و حوض‌ الکوثر]
امیرمؤمنان در دنیا با پیامبر خدا همراه و یار و یاورش بود و در آخرت نیز با او‌ و صاحب حوض اوست. پیامبر خدا فرمود: یا علیّ! معک یوم القیامة عصاً تذود‌ بها المنافقین عن حوضی‌.33

المعجم الصغیر؛ ج2، ص89؛ المعجم الأوسط، ج6، ص71 (ح5149)

حدیث غدیر
[حدیث الغدیر]
از جمله این فضایل، حدیث «مُناشَدة» است. 34

آن را «مناشده» گفته‌اند؛ چـون عـلی(ع) جـماعت صحابه را بر آنچه شنیده بودند، گواه می‌گرفت‌

این حدیث را پیامبر خدا(ص) در محلی به نام غدیر خم و هنگام بازگشت از حجة الوداع و پس از فرمان‌ آسمانی«یا أیها النبیّ بلّغ ما أنزل الیک من ربک وإن لم تفعل فما بلّغت رسالته واللّه یعصمک من الناس» فرمود. از این رو، آنچه را پیامبر(ص) در آن مکان و در‌ زیر‌ تابش سوزان آفتاب فرمود، از سوی خداست‌. رسول‌ خدا در کنار غدیر «خم‌»، علی‌ را‌ برکشید و دستش را گرفته، به سوی آسمان چنان بالا برد که سپیدی زیر بغل هر دو هویدا شد و فرمود: أیها الناس‌! من‌ کنت‌ مولاه، فهذا علیٌّ مولاه. اللّهم والِ من والاه‌ وعادِ‌ من عاداه، وانصر من نصره، و اخذل من خذله، وأدرِ الحقّ معه حیثما دار.35

المعجم الصغیر،ج1، ص64 و 71؛ المعجم الأوسط، ج1، ص229 (ح348) و ج2، ص68 (ح1115) و ص576‌ (ح1987‌) و ص208 (ح1373) و ج3، ص69 (ح2130 و 2131) و ص133 (ح2275) و ص100 (ح2204) و ج7، ص129 (ح6228) و ص240 (ح6464‌) و ص448‌ (ح6878‌) و ج9، ص189 (ح8429)؛ المعجم الکبیر، ج3، ص200 (ح3052) و ج4، ص20 (ح3514) و ص207 (ح4052 و 4053) و ص207 (ح4052 و 4053‌) و ج5، ص185‌ (ح4968 و 4969) و ص191 (ح4983) و ص4985و4986) و ص196 (ح4996) و ص216 (ح5058) و ص217 (ح5059) و ص219‌ (ح85065‌) و ص220‌ (ح5066) و ص221 (ح5068 و 5069 و 5070 و 5071) و ص229 (ح5092) و ص231 (ح5096 و 5097) و ص241 (ح5128) و ج19، ص291‌ و 646‌

و همه امت بر درستی این‌ حدیث‌ و نصب‌ علی به امارت مؤمنان پس از پیامبر، اتفاق و اجماع دارند‌.

نشانه منافق، داشتن بغض علی(ع) است
[علامة المنافق بغض علی(ع)]
عن أبی الزبیر عن جابر، قال: ما کنّا‌ نعرف‌ المنافقین‌ إلاّ ببغضهم علیاً.
وعن عمران بن الحصین، أن رسول اللّه(ص) قال‌ لعلیّ‌: لایُحبّک إلاّ مؤمن، ولا یبغضک إلاّ منافق.
و عن ابن عباس، قال: نظر النبی(ص) إلی علیّ فقال‌: لایُحبک‌ إلاّ‌ مؤمن، ولا یُبغضک إلاّ منافق. من أحبّک فقد أحبنی، و من أبغضک فقد‌ أبغضنی‌، و حبیبی‌ حبیب اللّه، و بَغیضی بغیض اللّه، ویل لمن أبغضک بعدی.36

المعجم الأوسط، ج3، ص76 (ح2146) و ص89 (ح2177) و ج5، ص89 (ح4163) و ص377 (ح4748)

این حدیث نزد هر‌ دو‌ فرقه‌ متواتر است.

حدیث‌ برادری
[حدیث‌ المؤاخاه]
متون متواتری از هر دو فرقه شیعه و سنّی بر این نکته رسیده است که‌ پیامبر‌ خدا‌(ص) میان یارانش (مهاجران و انصار) برادری ایجاد کرد؛ ولی میان علی بن ابی‌ طالب‌ و کسی برادری ایجاد نکرد. امیرمؤمنان از این نکته شگفت زده شد. از این رو پیامبر خدا‌ به‌ وی گفت: أما ترضی أن تکون منّی بمنزلة هارون من موسی إلاّ‌ أنّه‌ لیس بعدی نبیّ؟ ألا من أحبّک حُفّ بالأمن‌ والإیمان‌، ومن‌ أبغضک أماته اللّه میتةً جاهلیّةً، وحوسب بعمله‌ فی‌ الإسلام.37

همان، ج8، ص435 (ح7890)؛ المعجم‌ الکبیر‌، ج5، ص251ـ253 (ح5146) و ج8، ص149 (ح1577) و ج11، ص75 (ح11092) و ج24، ص136 (ح364) و ص137 (ح365)

محبوب ترینِ مردان و زنان نزد رسول خدا
[أحبّ النساء والرجال إلی‌ رسول‌ اللّه(ص)]
عن ابن بُریدة عن‌ أبیه‌، قال: کان‌ أحبّ‌ النساء‌ إلی رسول اللّه(ص) فاطمة، ومن الرجال‌ علیّ‌. وسُئلت عائشة عن أحبّ الناس إلی رسول اللّه(ص) فقالت: فاطمة.38

المعجم‌ الأوسط، ج8، ص130 (ح7258)؛ المعجم الکبیر، ج22‌، ص403‌ (ح1008) و ص404‌ (ح1009‌)

فاطمه‌(س)، سرور‌ زنان بهشتی
[سیدة نساء أهل الجنة‌ فاطمه]
عن ابن عباس‌، قال‌، قال رسول اللّه(ص): سیدات نساء‌ أهل‌ الجنة بعد مریم ابنة عمران، فاطمة و خدیجة، ثم آسیة امرأة فرعون.
وقال(ص): هذا‌ ملک‌ من الملائکة، استأذن ربّه لیسلم‌ علَیّ‌ ولیزورنی‌، لم یهبط إلی‌ الأرض‌ قبلها، و بشّرنی أن حسناً‌ و حسیناً سیدا شباب أهل الجنة، وأمهما سیّدة نساء أهل الجنة.39

المـعجم الأوسـط، ج2، ص65 (ح111)؛ المعجم الکبیر، ج22، ص402 (ح1003و 1004‌ و 1005‌) و ص403 (ح1006) و ج11، ص336 (ح11928‌)

این حدیث از احادیث‌ متواتر‌ نزد هر دو فرقه است.

فضایل‌ فاطمه‌ زهرا‌(س)
[فضائل‌ الزهراء‌ فاطمة(س)]
مجموعه احادیثی‌ که‌ از طریق اهل سنّت در این موضوع به ما رسیده، به حدّ تواتر می‌رسد و فضایل‌ فاطمه‌ بیش‌ از آن است که به شماره در‌ آید‌ و از‌ جمله‌ آنهاست‌: أنّ‌ النبی(ص) حینما عُرج به إلی السّماء وقف علی شجرة من شجر الجنة لم یر أحسن منها، فأکل منها، فصارت نطفة فی صلبه، فلمّا هبط إلی الأرض واقع‌ خدیجة، فحملت بفاطمة، فکان إذا اشتاق إلی رائحة الجنة شمّ رائحة فاطمة.
و از جمله آنهاست: إنّها طاهرة مطهّرة لا تطمث کما یطمثنَ، وأنها سیّدة نساء الجنة، إنه اذا کان یوم‌ القیامة‌ قیل: یا أهل الجمع غضّوا أبصارکم تمرّ فاطمة بنت محمّد، فتمرّ وعلیها ریطتان خضراوان.40

المعجم الأوسط، ج3، ص196 (ح2407) و ص348 (ح2742) و ج5، ص67 (ح4117) و ج8، ص30 (ح7060) و ص207 (ح7424) و ص330 (ح7671) و ج9، ص66 (ح8137)؛ المعجم الکبیر، ج22، ص397 (ح985) و ص400 (ح999 و 1000‌) و ص402‌ (ح1003 ـ 1005) و ص403 (ح1006‌ ـ 1008‌) و ص406 (ح1017 ـ 1019) و ص407 (ح1020) و ص225 (ح595)

خدا از خشم فاطمه خشمناک و از خشنودی اش خشنود می‌شود
[یغضب اللّه لغضب‌ فاطمة‌(س) ویرضی لرضاها]
قال رسول اللّه(ص) لفاطمة: إن اللّه یغضب لغضبک ویرضی لرضاک.
وقال(ص) علی المنبر: إنّما ابنتی بضعة منی، یریبنی ما أرابها و یؤذینی ما آذاها.
این حدیث و احادیث هم مضمون آن، نزد هر دو فرقه‌ متواتر‌ است.41

المعجم الکبیر، ج11، ص263 (ح11685) و ج22، ص401 (ح1001‌) و ص404 (ح1010 و 1011 و 1012‌) و ص405‌ (ح1013 و 1014)

امام حسن و امام حسین(ع)
[الحسنان]
کتاب‌های هر دو فرقه انباشته از فضایل روشن و مناقب والای حسن و حسین(ع)، دو سرور جوانان بهشت و فرزندان پیامبر خداست. دو کودکی که‌ پیامبر‌ برگردن خویش‌ سوارشان می‌کرد و هرگاه یکی از آنان در میان نماز بر پشت ایشان سوار می‌شد، از‌ سر احترام به وی، بلند نمی‌شد تا فرود آیند. آن‌ دو‌ فرزندی‌ که آیه تطهیر و آیه مودّت در حقشان نازل گشت و مقصود از «ابناءنا/فرزندانمان» در آیه مباهله‌اند‌ و ‌‌صدها‌ فضیلت و منقبت دیگر که این مقام، گنجایش شمارش آنها را ندارد.42

المعجم الصغیر، ج1، ص135 و 257 و ج2، ص45 و 126 و 200؛ المعجم الأوسط، ج1، ص225 (ح339) و ج2، ص 207 (ح1371) و ص319 (ح1554) و ص481 (ح1831) و ص523 (ح1899) و ج3، ص144 (ح2296) و ج4، ص582 (ح3999) و ص545 (ح3929) و ج5، ص418 (ح4829) و ج7، ص362‌ (ح6704) و ص237 (ح6458) و ص276 (ح6536) و ج8، ص330 (ح7671) و ج9، ص10 (ح8014) و ص66 (ح8137)؛ المعجم الکبیر، ج1، ص115 (ح351) و ص289 (ح917 و 918) و ص292 (ح926) و ص294 (ح931) و ج5، ص234 (ح5107) و ص238 (ح5121) و ج6، ص167 (ح5759) و ص323 (ح6168) و ج10‌، ص297‌ (ح10590) و ج11، ص311 (ح11838) و ص316 (ح11856) و ج12، ص185 (ح12837) و ج20، ص38 (ح56) و ص268 (ح635) و ص369 (ح636) و ج19، ص356 (ح833) و ج22، ص274 (ح703) و ص406 (ح1017) و ص423 (ح1041) و ج23، ص373 (ح882)

محبت‌ پیامبر‌(ص) به‌ حسن و حسین(ع)
[حبُّ النبی(ص) للحسن والحسین]
عن أبی هریرة، قال، قال رسول اللّه(ص): من أحب‌ الحسن والحسین فقد أحبنی ومن‌ أبغضهما‌ فقد أبغضنی.
و سلمان روایت کرده است که رسول خدا فرمود: من أحب الحسن والحسین أحببته، و من أحببته أحبه اللّه، و من أبغضهما أبغضته، ومن أبغضته أبغضه اللّه.43

المعجم‌ الأوسط، ج5، ص400 (ح4792) و ج7، ص242 (ح6466)؛ المعجم الکبیر، ج6، ص296 (ح6109)

حسن و حسین‌(ع) پسران‌ رسول خدایند
[الحسنان أبناء رسول اللّه(ص)]
آیه مباهله تصریح دارد که منظور از «ابنائنا» همان حسنین(ع) فرزندان پیامبر خدا هستند. خداوند: «قل تعالوا نَدعُ أبنائنا وأبنائکم…» و اسامة بن زید‌ از‌ پدرش‌ روایت می‌کند که پیامبر‌ را‌ در‌ حالی دیده است که حسن و حسین را دربر گرفته بود و می‌فرمود: هذان ابنای وابنا فاطمة. اللّهم إنک تعلم أنی أحبّهما‌.44

المعجم الصغیر، ج1، ص90 و 199؛ المعجم الأوسط، ج7، ص136 (ح6241)؛ المعجم الکبیر، ج1، ص123 (ح378) و ج10، ص87 (ح9984) و ج22، ص273 (ح701‌) و ص274‌ (ح702‌)

حسن‌ و حسین(ع) سرور جوانان بهشت‌اند
[الحسن والحسین، سیدا‌ شباب‌ أهل الجنة]
عن البراء، قال، قال رسول اللّه(ص): الحسن والحسین، سیّدا شباب أهل الجنة.45

المعجم الأوسط، ج1، ص238 (ح368) و ج3، ص104 (ح2211) و ج5، ص169 (ح4329) و ج6، ص97 (ح5204‌) و ص299‌ (ح5640) و ج7، ص155 (ح6282) و ص276 (ح6536)؛ المعجم الکبیر، ج19، ص292 (ح650) و ج22، ص403 (ح1005)

این حدیث، متواتر است‌.

آن که حسن‌ و حسین‌ ‌ ‌و پدر‌ و مادرشان را دوست بدارد
[من أحب الحسنین و أمهما و أباهما]
علی(ع): إن النبی‌(ص) أخذ‌ بید‌ الحسن والحسین، فقال: من أحب هذین وأباهما و أمهما کان معی فی درجتی یوم القیامة‌.46

المعجم الصـغیر، ج2، ص70

خبر‌ دادن جبرئیل از کشته شدن امام حسین(ع)
[جبرائیل أخبر بقتل الحسین(ع)]
عن أبی سلمة‌ عن‌ عاءئشة، أن رسول اللّه(ص) أجلس حسیناً علی فخذه. فجاءه جبرائیل(ع)، فقال: هذا ابنک؟ قال‌: نعم‌. قال‌:اُمتک ستقتله بعدک. فدمعت عینا رسول اللّه(ص). قال: إن شئت أریتک تربة الأرض التی‌ یُقتل‌ بها. قال: نعم. فأتاه جبرائیل بترابٍ من تراب الطف.47

المـعجم الأوسط‌، ج7، ص170‌ (ح6312)؛ المعجم الکبیر، ج8، ص342 (ح8096) و ج23، ص289 (ح637) و ج24، ص54 (ح141)

سواران قیامت
[حدیث‌ الرکبان]
عن‌ أبی هریرة، قال: قال رسول اللّه(ص): یُحشر الأنبیاء یوم القیامة علی الدوابّ لیوافوا من قبورهم‌ المحشر‌، ویبعث صالح(ع) علی ناقته، و یبعث إبنای الحسن والحسین علی ناقتی العضباء، و اُبعث‌ علی‌ البُراق‌ خطوها عند أقصی طرفها، ویبعث بلال علی ناقة من نوق الجنة، فینادی بالأذان محضاً، وبالشهادة‌ حقاً‌ حقاً‌، حتی إذا قال: «أشهد أن محمّد رسول اللّه» شهد له المؤمنون من‌ الأولین‌ والآخرین، فقُبلت ممن قُبلت، ورُدّت علی من رُدّت.48

المعجم‌ الصغیر،ج2، ص126

وداع ابن عمر با امام‌ حسین‌(ع)
[ابن‌ عمر ودّع الحسین]
عن الشعبی، قال: لمّا‌ أراد‌ الحسین بن علی الخروج إلی العراق، قال له ابن عمر: لاتخرج، فإن رسول‌ اللّه‌(ص) خیّر بین الدنیا و الآخرة فاختار‌ الآخرة‌، وإنّک لن‌ تنالها‌ أنت‌ ولا أحد من ولدک. فلمّا أبی‌ إلاّ‌ الخروج، قال له ابن عُمر: أستودعُک اللّه من مقتول.49

المعجم‌ الأوسط‌، ج1، ص355‌ (ح601)

امام مهدی‌ (عجل‌ اللّه فرجه)
[الامام المهدی (عجل اللّه‌ فرجه)]
روایات دلالت کننده‌ بر‌ ظهور و خروج مردی از نسل‌ محمد‌(ص) متواترند و اینکه او نهمین فرزند حسین(ع) است و در آخر زمان خروج می‌کند‌ و زمین‌ را از عدل و داد می‌آکند‌، پس‌ از آنکه از‌ ظلم‌ و جور پر شده است‌.
روی‌ عن علی بن أبی طالب(ع) أنّه قال للنبی(ص): أ منّا المهدی أم من غیرنا یا‌ رسول‌ اللّه؟ قال: «بل منّا. بنا یختم اللّه‌ کما‌ بنا فتح‌، وبنا‌ یُستنقذون‌ من الشرک، و بنا یُؤلِّف‌ اللّه بین قلوبهم بعد عداوةٍ بیّنة، کما بنا ألَّف بین قلوبهم بعد عداوةٍ الشّرک». قال‌ علی‌: أمؤمنون، أم کافرون؟ فقال: «مفتون وکافر».50

المعجم‌ الصغیر‌، ج1، ص37 و ج2، ص148؛ المعجم الأوسط، ج1، ص136 (ح157) و ج1، ص200 (ح287) و ج، ص89 (ح1175) و ص135 (ح1255) و ج6، ص193 (ح5402) و ص327 (ح5695‌) و ج7، ص425‌ (ح6826‌) و ص276 (ح6536) و ص425 (ح6826) و ج9، ص150 (ح8321) و ج10‌، ص95‌ (ح9199‌)؛ المعجم‌ الکبیر‌، ج10‌، ص124 (ح10088) و ص161 (ح10208) و ص164 (ح10215ـ 10225) و ص167 (ح10226ـ 10228) و ص168 (ح10229 و10230، ج18، ص51 (ح91) و ج19، ص32 (ح68) و ج22، ص374 (ح937) و ج23، ص267 (ح566)

کلمات فرج‌
[کلمات الفرج]
عن أبی إسحاق عن علی(ع)، قال: قال لی النبی(ص): «یا علی! ألا أعلّمک دُعاءً إذا أنت دعوتَ به غُفر لک، وإن کنت مغفوراً لک؟». قال: «بلی. قال: لا إله‌ إلاّ‌ اللّه العلیّ العظیم، لا إله إلاّ اللّه العلیّ الکریم، لا إله إلاّ ربّ العرش العظیم».51

المعجم‌ الصغیر، ج1، ص127 و 270؛ المعجم الأوسـط، ج4، ص252 (ح3445)

این حدیث، مشهور است.

اصحاب پیامبر(ص)
[أصحاب الرسول(ص)]
عن أبی الشعثاء عن بریدة‌ الأسلمی‌، عن النبی(ص)، قال: «إن جبرائیل(ع) أتانی، فقال: إن ربک یُحب من أصحابک أربعة ویأمرک أن تحبهم». فقال بعض أصحابه: سمِّهم لنا یا رسول‌ اللّه‌! فقال: «أما إن علیّاً منهم‌». حتی‌ إذا کان من الغد، قالوا: یا رسول اللّه! النفر الذین أخبرک اللّه أنه یُحبُّهم ویأمرک أن تحبّهم؟ فقال: «أما إنّ علیّاً منهم». فلما کان الیوم‌ الثالث‌، قالوا: یا رسول اللّه‌! النفر‌ الذین أخبرک اللّه أنه یحبّهم وأمرک أن تحبّهم؟ فقال: «أما إن علیّاً منهم. علی وأبوذر الغفاری و المقداد بن الأسود و سلمان الفارسی».52

المـعجم الأوسـط، ج8، ص71‌ (ح7142‌) و ج8، ص280‌ (ح7565) و ج9، ص44 (ح8096) و ص55 (ح8116)؛ المعجم الکبیر، ج11، ص264 (ح11687)

ابوذر غِفاری
[أبوذر الغفاری]
عن مالک بن مرثد، عن‌ أبیه‌ عن أبی ذرّ، قال: قال رسول اللّه(ص): ما تُقلّ الغبراءُ ولا تُظلّ الخضراء من ذی لهجة أصدق من أبی ذر، شبیه عیسی بن مریم.53

المعجم الأوسط، ج6، ص69 (ح5144)

جعفر بن ابی طالب
[جعفر‌ بن‌ أبی طالب‌(ع)]
عن علی بن علی الهلالی عن أبیه، قال: دخلت علی رسول اللّه(ص) فی شکایته التی قُبض فیها‌، ‌‌فإذا‌ فاطمة عند رأسه، قال: فبکت حتی ارتفع صوتها، فرفع رسول اللّه(ص) طرفه إلیها‌، فقال‌: «حبیبتی‌ فاطمة! ما الذی یُبکیک؟» قالت: أخشی الضیعة من بعدک. قال: «یا حبیبتی! أما علمتِ أن اللّه‌ اطَّلع علی الأرض اطّلاعة فاختار منها أباک، فبعثه برسالته، ثم اطّلع علی الأرض‌ اطلاعة فاختار منها بعلک‌، وأوحی‌ إلی أن أنکحک إیّاه یا فاطمة! ونحن أهلُ بیت لکم، أعطانا اللّه سبع خصال لم یُعط أحداً قبلنا ولا یُعطی أحداً بعدنا: أنا خاتم النبیّین وأکرم النبیین علی اللّه وأحبّ المخلوقین‌ إلی اللّه، وأنا أبوک، ووصیّی خیر الأوصیاء وأحبّهم إلی اللّه، وهو بعلُک، وشهیدنا خیر الشهداء وأحبّهم إلی الله، وهو حمزة بن عبدالمطلب وهو عمّ أبیک وعمّ بعلک، ومنّا من له جناحان‌ أخضران‌ یطیر فی الجنة مع الملائکة حیث یشاء، وهو ابن عمّ أبیک وأخو بعلک، ومنّا سبطا هذه الاُمة، وهما ابناک الحسن والحسین وهما سیدا شباب أهل الجنة، وأبوهما والذی بعثنی بالحق‌ خیر‌ منهما. یا فاطمة والذی بعثنی بالحق، إنّ منهما مهدی هذه الأمة».54

هـمان، ج7، ص286 (ح6555) و ص355 (ح6687) و ص471 (ح6928) و ص473 (ح6932) و ص276 (ح6536) و ج8، ص35 (ح7069) و ص330 (ح7671‌)

دفن فاطمه بنت اسد و ترحّم پیامبر بر او
[فاطمة بنت أسد، دفنها النبی وترحّم علیها]
عن أنس‌ بن‌ مالک قال: لما ماتت فاطمة بنت أسد بن هاشم، أمّ علی(ص)، دخل علیها رسول اللّه(ص) فجلس عند رأسها، فقال: «رحمک اللّه یا اُمیّ! کنتِ اُمیّ بعد أُمیّ، تجوعین و تشبعینی‌، و تعرین‌ و تکسوننی‌، و تمنعین نفسک طیّب الطعام و تطعمینی‌، تریدین‌ بذلک‌ وجه اللّه والدّار الآخرة». ثم أمر أن تغسّل… ثم خلع قمیصه فألبسها إیاه و کفنت فوقه… فحفروا قبرها فلما بلغوا اللحد حفره‌ بیده‌ و أخرج‌ ترابه بیده، فلمّا فرغ دخل(ص) فاضطجع فیه، ودعا‌ لها‌ وترحم علیها.55

هـمان‌، ج1، ص152 (ح191) و ج7، ص472 (ح6931)

فضیلت‌های خدیجه دختر خُوَیلد
[فضائل‌ خدیجة بنت خویلد]
پیامبر، هیچ یک از همسرانش را همچون خدیجه سلام اللّه علیه ستایش نکرد. او را‌ این‌ چنین‌ ستود که همراه با فاطمه، برترینْ زنان بهشت‌اند و این که‌ چهار‌ نفر سرور بانوان‌اند که خدیجه از جمله آنهاست و در حدیثی دیگر فرمود: او را بر‌ جویی‌ از‌ جویبارهای بهشت در خانه‌ای از نی می‌بینم که بیهودگی و رنج‌ در‌ آن‌ جایی ندارد و عایشه گفته است: «هرگاه پیامبر خدا خدیجه را یاد می‌کرد، از‌ ستایش‌ او‌ و استغفار برای وی خسته نمی‌گشت» و فضایل و مناقبی دیگر.56

المعجم الکبیر، ج23، ص7 (ح1ـ3) و ص8 (ح4ـ7) و ص9 (ح8 ـ11) و ص10‌ (ح11‌ـ13) و ص11 (ح14ـ16) و ص12 (ح17ـ20) و ص13 (ح21و 22) و ص14 (ح23) و ص15‌ (ح24‌ـ26)

شفاعت
[الشفاعه]
حدّثنا جابر‌ بن‌ عبداللّه، قال: کان لآل رسول اللّه(ص) خادم تخدمهم یقال لها بَریرة. فلقیها رجلٌ‌، فقال‌ لها‌: «یا بریرة! غطیّ شعیفاتک، فإنّ محمداً لن یغنی عنک من اللّه شیئاً». فأخبرت النبی‌(ص)، فخرج‌ یَجر رداءه محمرة وجْنتاه و کنّا معشر الأنصار نعرف غضبه بجرّ ردائه و حمرة وجنتیه‌ فأخذنا‌ السّلاح‌، ثم أتیناه، فقلنا: «یا رسول اللّه! مُرنا بما شئت، فوالذی بعثک بالحق، لو أمرتنا بأمّهاتنا‌ وآبائنا‌ وأولادنا لأمضینا قولک فیهم». فصعد المنبر فحمد اللّه وأثنی علیه، وقال: «من‌ أنا؟». فقلنا‌: «رسول‌ اللّه».قال: «نعم. ولکن مَنْ أنا؟». فقلنا: «أنت محمّد بن عبداللّه بن عبدالمطّلب بن هاشم بن‌ عبد‌ مناف‌». قال: «أنا سیّد ولد آدم ولا فخر، وأوّل من تنشق عنه الأرض‌ ولا‌ فخر، و أوّل من یُنفض التراب عن رأسه ولا فخر، وأوّل داخل الجنة ولا فخر. ما بال‌ أقوام‌ یزعمون أنّ رحمتی لاتنفع؟ لیس کما زعموا. إنی لأشفع وأُشفَّع، حتی أنَّ من‌ أشفع‌ له لَیشْفع فیُشفَّع، حتی إنّ ابلیس لیتطاول‌ فی‌ الشفاعة‌«.57

المعجم الأوسط، ج6، ص38‌ (ح5078‌) و ص383 (ح5813‌) و ج5، ص275‌ (ح4543‌)؛ المعجم الکبیر، ج24، ص434 (ح1060)