داشتن نام نیک بـرای‌ افـراد‌، در‌ روایـات اسلامی، حقی است که خداوند آن را از سوی فرزند، بر عهدۀ پدر و مادر گذاشته است‌. اما روشن است که نـامگذاری تابعی است ازفرهنگ حاکم در جامعه.یک فرهنگ‌ شرک‌ آلود، اسامی بتان را بهترین‌ اسامی‌ می‌داند. امـا در فرهنگ توحیدی، بهترین اسـامی آنـهاست که با فرهنگ توحیدی سازگاری داشته باشد.
پس از برآمدن آفتاب اسلامی، اصلاح اسامی درست به مانند آنچه پس از انقلاب اسلامی رخ داد، یکی‌ از کارهایی بود که حضرت رسول (ص) به آن توجه خاص داشت. بر اساس آنچه در اخبار سیره آمده اسـت، یکی از کارهای پیامبر (ص) هم در مکّه و هم بعدها در مدینه آن بود که‌ اگر‌ کسی نامی داشت که به هر صورت با فرهنگ توحیدی یا اخلاق اسلامی سازگاری نداشت، آن را عوض می‌کرد. این کار به لحاظ اخلاقی، تـأثیر بـسیار مثبتی در جامعه داشت. زیرا شنیدن نام زشت‌ و بد‌ می‌تواند تداعی ‌کنندۀ فرهنگ بد باشد. این کار نه ‌تنها برای اشخاص بود، بلکه گفته شده است که اگر حضرت سر دو راهی می‌رسیدند که هر راه به یـک‌ جا یعنی هـدف ختم می‌شد، حضرت‌ راهی‌ را انتخاب می‌کردند که نامی نیکوتر داشت. این را تفاءل به خیر می‌گفتند.
در اینجا به برخی از نمونه‌های تعویض اسم از سوی حضرت بر اساس آنچه در منابع اسلامی آمده‌ است‌ اشـاره می‌کنیم‌. تـفصیل آن بماند برای فرصتی‌ دیگر‌.
حضرت‌ رسول (ص) اسم شخصی را که عاصی به معنای گناه بود، به عبداللّه تغییر داد. شخص دیگری نامش حزن -ناراحتی- بود، سهل یعنی‌ آسان‌ نامید‌. عبدالرحمن بن عـوف در جـاهلیت نـامش عبدالکعبه بود که‌ پیامبر‌(ص) بـه عبدالرحمن عـوض کـرد. دیگری نامش زحم -به معنای زحمت- بود که به بشیر تغییر داد. یکی هم نامش عبد الحجربود‌ که‌ پیامبر‌(ص) به عبداللّه تغییر داد. یـک مـسلمان فـاسق هم که نامش در‌ جاهلیت راهب بود، حضرت او را فاسق نامید. ایـن نـمونه جالب توجه است. همینطور حضرت نامشخصی را که عبدالشمس‌ بود‌، به‌ عبداللّه تغییر داد. اسم یک وادی هم که «غوی» -گمراهی- بـود حـضرت‌ نـامش‌ را به «رشد» تغییر داد. دیگری که نامش «عزیز» بود به «مـطیع» تغییر داد. شخصی که‌ نامش ‌«عزیز‌» بود به عبدالرحمن عوض کرد. شاید به خاطر این‌ که این نام شایسته است‌ کـه برای‌ خـدای‌ مـتعال بماند. نام پسر ابوبکر هم در جاهلیت عبدالعزی بود که حضرت به عـبدالرحمن تـغییر‌ داد‌. زید‌ الخیل را به زید الخیر تبدیل کرد. همچنین کسی که نامش اسود -سیاه‌ترین- بود‌، به‌ ابیض تـبدیل کـرد. کـسی که نامش صرم بود، نامش را سعید گذاشت. عبد‌ کلوب‌ راعبد‌ الرحمن نامید، حـباب را عـبد اللّه گـذاشت، غراب را به مسلم تبدیل کرد‌، ‌ابو بکر را که در جاهلیت نامش عبد الکعبه بود، عبد اللّه نامید. ‌کـسی‌ هـم‌ نـامش ولید بود که پیامبر (ص) او را مهاجر نامید. همچنین آمده است که نامشخصی «غافل‌» بود‌ و پیامبر(ص) اسـمش را عـاقل گذاشت. چنان ‌که اسم زن عمر، عاصیه بود‌ و پیغمبر‌ نامش‌ را جمیله گذاشت و بسیاری دیگر.
اما در مـیان مـشرکان، حـضرت کنیه عمرو بن هشام یعنی ابو‌ جهل‌ را‌ تغییر داد. وی کنیه‌اش ابو الحکم بود، اما حضرت آن را بـه ابـو‌ جهل‌ تغییر داد.